حذف تدریجی ایران از ترانزیت منطقه‌ای با واگذاری کریدور زنگزور
سجاد صفری - تحولاتی که در کریدور زنگزور در هفته‌های اخیر به وقوع پیوست، علاوه بر تاثیرات سیاسی، بر نقش ایران در حمل و نقل بین‌المللی هم تاثیر می‌گذارد.
تحریریه کاماپرس برای بررسی پیامدهای اقتصادی این تحولات، پای صحبت‌های سیده‌فاطمه مقیمی، نشست. مقیمی سه دهه در صنعت حمل‌ونقل فعال است و به عنوان مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی سدیدبار، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و گرجستان و همچنین رئیس کانون زنان بازرگان، درک عمیقی از پیامدهای تحولات زنگزور دارد.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در خاورمیانه، وضعیت کشور در کریدورهای بین المللی چگونه است؟
در حال حاضر، ایران، استفاده همچنان از مزیت کریدوری خود نکرده است و انتظار داریم در آینده، وضعیت استفاده از مزیت‌های کریدورهای بین المللی بهتر شود؛ با توجه به سفر اخیر رئیس جمهوری به ارمنستان، این امیدواری وجود دارد که شرایط استفاده از کریدورهای بین المللی بهبود یابد.
ایران در حوزه حمل و نقل بین الملل با چه چالش‌هایی روبرو است؟
چالش اصلی پیش‌روی حمل و نقل بین الملل، مربوط به تحریم‌هاست که باعث شده است نتوانیم در بخشی از جهان، تردد داشته باشیم و ویزا به موقع برای راننده‌ها صادر نمی‌شود. کامیون‌های موجود در کشور به دلیل تحریم از استانداردهای لازم برای فعالیت در حوزه حمل و نقل بین الملل برخوردار نیستند و به همین دلیل به سختی می‌توانند به اتحادیه اروپا راه پیدا کنند.
شرکت‌های فعال در حوزه حمل و نقل بین الملل با چه مشکلاتی روبرو هستند؟
وقتی که یک شرکت حمل و نقل بین المللی یک قرارداد ترانزیتی با کشورهای دیگر به امضا می‌رساند برای اجرای تعهدات خود با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌شود. صادر نشدن به موقع ویزا برای راننده‌ها و اینکه کامیون‌های ایرانی استانداردهای اروپا را ندارند، شرایط فعالیت برای شرکت‌های حمل و نقل بین المللی را سخت می‌کند. متاسفانه از ورود برخی از کامیون‌های ایران به دلیل نداشتن استانداردهای یورو 4، 5 و 6 به خاک برخی از کشورهای اروپایی به دلیل مسائل زیست محیطی جلوگیری می‌شود و همچنین این کامیون‌ها برای تهیه سوخت و تامین قطعات یدکی با مشکلاتی روبرو هستند که این مسائل از جمله، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های شرکت‌های ایرانی در حمل و نقل بین‌المللی است.
واگذاری کریدور زنگزور به آمریکا چه تاثیری بر تجارت بین الملل ایران، خواهد گذاشت؟
وقتی که آمریکا حاکمیت و نظارت 99 ساله کریدور زنگزور را به دست می‌گیرد در واقع، تغییر مرزهای اقتصادی ایران، شکل خواهد گرفت و اگر به‌موقع و جدی به آن واکنش نشان داده نشود می‌تواند بخشی از موقعیت راهبردی ایران در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی را برای همیشه از بین ببرد. این پروژه، صرفاً یک مسیر حمل‌ونقل نیست بلکه یک تحول ژئوپلیتیک عمیق است که در کوتاه‌مدت منافع اقتصادی را تهدید و در بلندمدت نفوذ منطقه‌ای ایران را محدود می‌کند. امروز ترکیه، برای اتصال به آسیای مرکزی از خاک ایران، عبور می‌کند ولی با راه افتادن مسیر زنگزور، ترکیه از مسیر ایران، بی‌نیاز خواهد شد و این موضوع، باعث کاهش درآمدهای ترانزیتی و از دست رفتن بخشی از بازار خدمات لجستیک و تضعیف قدرت چانه‌زنی ما در معادلات سیاسی منطقه است.
پیامدهای این کریدور فقط به تجارت ایران و ارمنستان محدود نمی‌شود و باید واقعیت را بپذیریم که ارتباط زمینی ما با ارمنستان، حلقه اصلی اتصال زمینی ما به گرجستان و روسیه نیز هست و حجم قابل توجهی از مبادلات ما با این دو کشور از همین مسیر انجام می‌شود. با قطع یا محدود شدن این مسیر، تجارت ما با گرجستان که در سال‌های اخیر، رشد محسوسی داشته است با مانع جدی مواجه خواهد شد و برای رسیدن به بندر پوتی یا باتومی در گرجستان، دیگر مسیر کوتاه و مستقیم نخواهیم داشت.
در حال حاضر، تجارت با روسیه به دلیل تحریم‌ها نیازمند مسیرهای امن و کوتاه است ولی با از دست دادن کریدور زنگزور، مسیر تجارت با روسیه طولانی‌تر، پُرهزینه‌تر و پُرریسک‌تر خواهد شد و این موضوع، یعنی کاهش رقابت‌پذیری کالاهای ایران در این بازارها و واگذاری سهم خود به رقبایی که مسیرهای سریع‌تر و ارزان‌تر در اختیار دارند.
به نظر شما برای رهایی از تاثیرات منفی واگذاری کریدور زنگزور به آمریکا بر تجارت بین الملل ایران باید چه اقداماتی را انجام داد؟
برای برون‌رفت از تاثیرات منفی واگذاری کریدور زنگزور بر حمل و نقل ایران، نیاز است که اقداماتی در دستور کار مسئولان قرار بگیرد. تکمیل و فعال‌سازی مسیرهای جایگزین مانند «آراس کریدور» برای حفظ دسترسی زمینی به قفقاز و بازارهای شمالی، یکی از این اقدام‌هاست. بازسازی و تعمیق روابط با ارمنستان، گرجستان و روسیه، به‌ویژه در حوزه ترانزیت و سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و همچنین استفاده از دیپلماسی چندجانبه برای جلوگیری از انحصار مسیرهای جدید توسط ترکیه و آمریکا از دیگر اولویت‌ها هستند. علاوه بر اگر از ظرفیت‌های موجود در بنادر جنوبی و فرودگاه‌ها بهره‌برداری بیشتری صورت گیرد، مسیرهای دریایی و هوایی به مکمل مسیرهای زمینی تبدیل می‌شوند. باید توجه داشت که کریدور زنگزور، اگر بدون پاسخ عملی ایران، اجرایی شود فقط یک جاده جدید در ارمنستان نخواهد بود بلکه نشانه‌ای است از حذف تدریجی ایران از نقشه ترانزیت منطقه‌ای است! ما امروز باید تصمیم بگیریم که در این بازی، تماشاچی باشیم یا بازیگر یا حتی صحنه‌گردان! تجربه تلخ فرصت‌های از دست رفته، باید ما را هوشیار کند که در این رقابت، سکوت و تعلل، مساوی با عقب‌نشینی و از دست دادن جایگاهی است که بازگشت به آن ممکن است بیش از یک قرن طول بکشد اگر اصلاً ممکن باشد!
انتهای پیام
