ممقان شهر کوچکی در آذربایجان شرقی و نزدیک تبریز است که با دو ویژگی خاص به شهرت رسیده است. ممقان تامین کننده اصلی نخود آجیلی ایران و صادرکننده این محصول محسوب می‌شود و شغل اصلی بیشتر افراد این شهر فرآوری نخود آجیلی است. ویژگی دوم، هنر خاص و زیبای زنان این شهر بوده که به ممقان دوزی معروف شده است.
کاماپرس در این گزارش به معرفی هنر ممقان دوزی پرداخته است.
ممقان دوزی چیست؟
ممقان دوزی که به نام‌هایی چون ابریشم دوزی ممقان و سوزن دوزی ممقان نیز معروف است، نوعی هنر دست بانوان این شهر است که بیشتر با دوخت روی پارچه انجام می‌شود. در این هنر، سطح پارچه تماما توسط دوخت به وسیله سوزن پوشانده می‌شود.
طرح های زیادی در ممقان دوزی استفاده می‌شود، اما بیشترین نقش‌های استفاده شده مربوط به ماه، شمسه هشت پر، ستاره، بوته و سایر موارد مشابهی است که همه آن‌ها از طبیعت الهام گرفته شده است. این هنر قدمت بسیار زیادی دارد و طرح‌ها نیز بر اساس آموزه‌هایی که نسل به نسل در بین بانوان ممقانی منتقل شده، روی پارچه شکل می‌گیرد.
کاربردهای ممقان دوزی
ممقان دوزی در گذشته برای تزئین لباس و کلاه استفاده می‌شد و یک هنر کاربردی به حساب می‌آمد. امروزه نیز این کاربرد هنر ممقان دوزی حفظ شده است. در کنار آن با مدرن شدن سبک زندگی، برخی از زنان ممقانی از این هنر برای خلق آثار هنری مدرن‌تر استفاده می‌کنند. برای نمونه می‌توان به وسایل تزئینی مانند تابلو، زیرلیوانی، رومیزی و کوسن اشاره کرد.
بیشتر بخوانید:
- 5 دانشگاه برتر جهان در رشته هنرهای نمایشی و موسیقی
- آشنایی با معروف ترین صنایع دستی اصفهان
- مرغوب‌ترین صنایع دستی را از کجا بخریم؟
ابزاری که در ممقان دوزی استفاده می‌شود؟
پارچه اصلی‌ترین وسیله مورد نیاز در ممقان دوزی است. پارچه ممقان دوزی معمولا سیاه رنگ است تا طرح‌های روی آن بهتر و زیباتر دیده شوند. این پارچه از نوع ترگال انتخاب می‌شود و در دو نوع ساده و کج‌راه در بازار وجود دارد.
بعد از پارچه نوبت به نخ‌های رنگی ابریشمی می‌رسد که برای طرح زنی روی پارچه از آن‌ها استفاده می‌شوند. در گذشته فقط از نخ‌های ابریشمی طبیعی استفاده می‌شد، اما امروزه نخ‌های ابریشمی مصنوعی جای نخ‌های طبیعی را گرفته است. این نخ‌ها دارای تنوع رنگ بالایی هستند اما رنگ‌های اصلی ممقان دوزی شامل قرمز، نارنجی، سفید، آبی، مشکی، زرد، سبز و بنفش می‌شود.
همچنین در ممقان دوزی از ابزاری چون سوزن، نخ چین و انگشتانه نیز استفاده می‌شود. برای دادن ضخامت و استحکام به پارچه ممقان دوزی نیز از لایی چسب که به پشت کار چسبانده می‌شود، استفاده می‌کنند.
نحوه دوخت در ممقان دوزی
بانوان ممقانی برای خلق این آثار هنری از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند، اما معروف‌ترین روش، استفاده از کوک دندان موشی است که در زبان محلی به آن دکمه قزاقی نیز می‌گویند. همچنین از زنجیردوزی و دوخت ضربدری نیز در این هنر استفاده می‌شود. دوخت تقریبا تمام قسمت‌های پارچه را پر می‌کند و در این آثار زمینه و پارچه پس از اتمام کار دیگر قابل مشاهده نیست. معمولا دوخت در این آثار از وسط کار شروع می‌شود که در بیشتر موارد یک شمسه 8 پر است و سایر طرح‌ها گرد این شمسه خلق می‌شود.
انتهای پیام
