شرکت دانا گاز امارات در بیانیه‌ای اعلام کرده که داوری بین‌المللی در جریان اختلاف کرسنت پترولیوم و شرکت ملی نفت و گاز ایران، طرف ایرانی را به دلیل عدم اجرای تعهدات، به پرداخت 607.5 میلیون دلار غرامت محکوم کرده است. این شکوائیه سال 2009 میلادی توسط کرسنت مطرح شد.
ایران به دلیل داشتن ذخایر گسترده گازی، ظرفیت مناسبی برای صادرات دارد. در همین راستا، قرارداد کرسنت در سال 2001 به منظور صادرات 500 میلیون فوت مکعب گاز ترش از ایران به امارات، با خط لوله دریایی، منعقد شد. اما این قرارداد به سرانجام نرسید و حتی تبعات منفی هم برای کشور داشت. به گزارش کاماپرس، مرتضی بهروزی‌فر، نائب رئیس انجمن اقتصاد انرژی، در گفت و گو با اکو ایران به تشریح جزئیات و پیامدهای این قرارداد پرداخته است.
در ادامه مهم‌ترین نکات این گفت و گو را مشاهده می‌کنید؛
* عدم انجام قرارداد کرسنت میان ایران و امارات از دو جهت، یکی هزینه فرصت ایران و دیگری میزان سوددهی انجام آن در طی این 20 سال، مورد توجه است. برخی معتقدند که منافع ایران در کرسنت، به دلیل پایین بودن قیمت معاملاتی، نادیده گرفته شده بود.
* طبق اطلاعات موجود، قیمت گاز طی این قرارداد، 180 دلار به ازای هر هزار مترمکعب پیشنهاد شد که با توجه به کم بودن نرخ نفت و گاز در آن زمان، قیمت پایینی به نظر نمی‌رسد. طی قراردادهای بین‌المللی خرید و فروش گاز، بندی برای تجدید و به‌روزرسانی قیمت وجود دارد. حتی در صورتی ذکر نشدن بند تجدیدنظر قیمت گاز در قرارداد مذکور، این مسئله با مذاکره قابل حل بوده و امکان بازبینی سقف و کف قیمتی وجود داشت.
* اجرای این قرارداد حتی با قیمت کمتر از میانگین جهانی علاوه بر بخش اقتصادی، از لحاظ امنیتی و سیاسی هم برای ایران مناسب بود. تمامی کشورهای منطقه خاورمیانه، غیر از قطر، علی رغم نفت خیز بودن، منابع گاز اندکی داشته و به این انرژی احتیاج دارند. در صورتی که ایران پایبندی و متعهد بودن خود را به این قرارداد نشان می‌داد، دیگر مناطق عربی هم خواهان واردات گاز از کشور ما می‌شدند.
* اکنون کشوری مثل کویت با وجود همسایه بودن با ایران، انرژی گاز خود را از روش اِی.ان.جی تامین می‌کند تا از این جهت دچار مشکل امنیتی نشود. با توجه به اطلاعات موجود، در صورتی که قرارداد کرسنت عملی می‌شد، کویت و عربستان از مشتریان حتمی گاز ایران می‌شدند.
* با فرض اینکه ظرفیت گازی ایران برای تامین نیاز کشورهای عربی کافی نبود، امکان خریداری گاز از ترکمنستان و انتقال به این مناطق وجود داشت. طی چند سال اخیر ترکمنستان نتوانست در زمینه گاز با روسیه به توافق برسد، از طرفی ایران هم از این شرایط بهره نبرد و فرصت سوزی کرد. اکنون منابع گازی ترکمنستان از طریق خط لوله به چین ارسال می‌شود. اگر ایران گاز مازاد این کشور را خریداری می‌کرد، امکان تعاملات بیشتر با کشورهای منطقه را به وجود می‌آورد. وقتی ارتباطات کشورهای منطقه با هم بیشتر شود، دامنه اختلافات سیاسی آن‌ها کمتر خواهد شد.
* با اینکه ایران دومین دارنده ذخایر گازی دنیا است اما تحریم چهل ساله مشکلات زیادی از جمله عدم جذب سرمایه خارجی، نبود مدیریت و تکنولوژی‌ها لازم برای استخراج را به وجود آورد. گذشته از مسئله تحریم ایران، نداشتن تکنولوژی برای کنترل مصرف داخلی هم باعث شده تا بخش عمده منابع گازی هدر رفته و امکان صادرات کم شود.
* علاوه بر تمایل ایران برای ورود به بازار انرژی اروپا، کشورهای غربی هم به انتقال گاز از کشور ما علاقمند هستند. طی 40 سال اخیر مشکل تحریم و رقیب قدرتمند ایران، یعنی روسیه، مانع از انتقال گاز ایران به مناطق اروپایی شده است. در صورتی که ایران بخواهد گاز را به کشورهای اروپایی منتقل کند، راه‌های زیادی برای صادرات ندارد. اغلب مسیرهای صادراتی در اختیار کشور رقیب، یعنی روسیه، است. ترکیه یکی از راه‌های مناسب برای صادرات گاز از ایران به کشورهای اروپایی محسوب می‌شود. اما این کشور بیشتر صادرات مستقیم به اروپا را می‌پذیرد و به واسطه شدن تمایل ندارد.
* بعضی صاحب‌نظران اعلام کرده‌اند که قرارداد کرسنت حاوی فساد بود. اگر قرارداد کرسنت یا هر قراردادی فساد دارد باید این مسائل برطرف و منافع ملی حفاظت شود. البته تاکنون خبری از محاکمه یا صدور رای محکومیت برای افرادی که متهم به فساد در این پرونده هستند، صادر نشده است.
* به نظر برای توسعه و امکان صادرات ایران، ابتدا باید مشکلات این کشور در سطح بین المللی برطرف شود. اگر مسئله برجام برطرف شود، باز هم امکان جذب سرمایه خارجی وجود ندارد. ابتدا باید زمینه‌ها و شرایط داخلی این کار در کشور فراهم شود. توسعه صنعت نفت و گاز در سطح جهانی به دیدگاه راهبردی احتیاج دارد. ایران هم باید برای گسترش این صنعت، دیدگاه خود را نسبت به تعاملات بین المللی تغییر دهد. ایران تا زمانی که درگیر مشکلات بین المللی باشد، امکان پذیرش سرمایه خارجی و صادرات گسترده را ندارد.
مرتبط با :
شرکت ملی گاز ایران
