اقدامات دولت صدام حسین و تحریم‌های گسترده‌ای که طی سال‌های گذشته علیه عراق اعمال شد، جریان توسعه اقتصادی این کشور را کند کرد. اما با تغییر رویکرد اقتصادی دولت عراق و تلاش برای گسترش سرمایه گذاری خارجی در دو سال اخیر، می‌توان به بهبود اقتصاد این کشور امیدوار بود.
به گزارش کاماپرس، دولت صدام حسین با راه انداختن جنگ گسترده علیه ایران و استقراض سنگین از کشورهای خارجی، اقتصاد عراق را به قهقرا برد. این دولت چندان به سرمایه گذاری خارجی اعتقاد نداشت و بیشتر از طریق فروش نفت و فرآورده‌های نفتی عراق باعث تداوم حیات اقتصادی می‌شد. در همان دوره «مجازات‌های اقتصادی» زیادی از طرف سازمان ملل به کشور عراق تحمیل شد که وضعیت اقتصاد آن را روز به روز بدتر کرد.
اخبار مرتبط را بخوانید:
اما بعد از فروپاشی دولت صدام حسین، رویکردهای متفاوتی نسبت به اقتصاد ایجاد شد و اصلاحات در بخش‌های گوناگونی شکل گرفتند. یک بخش از این تغییر رویکرد مربوط به صادرات و واردات است. طبق آمار، صادرات در این کشور در سه ماهه سوم سال 2024 نسبت سه ماهه دوم همان سال، 516 میلیون دلار افزایش داشت. میزان واردات هم در بازه زمانی گفته شده بیشتر از 3 هزار میلیون دلار رشد پیدا کرد.
برخلاف دوره صدام که سرمایه گذاری خارجی را به دلیل ملی گرایی اقتصادی نمی‌پذیرفت، این روزها رویکرد دولت نسبت به این مورد کاملا متفاوت است. دولت عراق در سال‌های اخیر به خوبی توانسته سرمایه‌های زیادی را جذب کند.
نظر کارشناسی درباره وضعیت سرمایه گذاری خارجی در عراق
محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان، در گفت و گویی با دنیای اقتصاد به تفصیل به رشد سرمایه خارجی عراق پرداخته است. به نظر بهکیش، عراق در سال‌های اخیر تعاملات خود را با دنیا بهبود بخشیده است و سیاستگذاران این کشور مسیر انزوا را در پیش نگرفته‌‌‌‌‌اند. این افراد قواعد حضور در بازی اقتصادی جهان را پذیرفته‌‌‌‌‌اند، با سازمان‌های بین‌المللی همکاری‌کرده و از این‌رو در جذب سرمایه خارجی موفق بوده‌اند.
بهکیش تاکید کرد: اجرای سیاست‌های صحیح اقتصادی در عراق به کاهش ریسک‌های اقتصادی در این کشور منجر شده‌است. تورم در این اقتصاد پایین و کنترل شده‌است. عراق همچنین از ظرفیت خوبی برای سرمایه‌گذاری برخوردار است. در چنین فضایی طبعا مسیر حضور سرمایه‌گذاران خارجی به عراق تسهیل خواهدشد.
وی با اشاره به روند توسعه با اتکا به ظرفیت‌های بندری در عراق گفت: بندر بزرگ فاو یکی از بزرگ‌‌‌‌‌ترین پروژه‌های عمرانی در عراق است که با سرمایه قابل‌توجهی احداث شده و تحولی بزرگ در اقتصاد این کشور را رقم‌زده است. به همین نسبت انتظار می‌رود بندر فاو به سرمنشا بروز تحولات کلان اقتصادی در عراق، تبدیل شود. انتظار می‌رود بندر فاو به محور هدایت تجارت‌جهانی از این منطقه به ترکیه و اروپا بدل شود. درهمین‌‌‌‌‌حال جایگاه عراق را به‌عنوان مرکز ترانزیتی تقویت کند.
بهکیش افزود: ایران نیز از ظرفیت‌های ویژه‌ای برای توسعه بندری و تبدیل‌شدن به هاب لجستیک منطقه برخوردار است، با این‌‌‌‌‌وجود تاکنون نتوانسته از این ظرفیت‌های بندری بهره‌مند شود. چنانچه عملکرد و توسعه بندر فاو را با بنادر ایران مقایسه کنیم، متوجه تفاوت‌‌‌‌‌های ایران و عراق در سال‌های اخیر خواهید شد. در چنین شرایطی بیم آن می‌رود که در آینده نه‌‌‌‌‌چندان دور، بنادر ما از دور رقابت خارج شوند.
ایران در مسیر انزوا
این اقتصاددان در پاسخ به سوالی مبنی‌بر دلایل جاماندگی ایران از جذب سرمایه خارجی در شرایطی که بسیاری از کشورهای همسایه در مسیر توسعه گام برمی‌دارند، گفت: حکمرانان ایران مسیر انزوا را انتخاب کرده‌اند. روابط ایران با سایر کشورهای دنیا چالش‌برانگیز است. در طول سالیان گذشته امکانی برای برقراری تعاملات بانکی میان ایران و سایر کشورها وجود نداشته‌است. سوئیفت به‌عنوان شبکه‌ای امن و استاندارد برای تبادل پیام‌‌‌‌‌های مربوط به تراکنش‌های مالی بین موسسات بانکی در سراسر جهان استفاده می‌شود، اما ایران با توجه به محدودیت‌هایی که در تعاملات بین‌المللی دارد، به سوئیفت متصل نیست.
ایران همچنان در لیست سیاه FATF قرار دارد و همین موضع نیز از دلایل اصلی نبود امکانی برای حضور در تجارت‌جهانی است. موضوعاتی همچون پالرمو و سی‌‌‌‌‌اف‌‌‌‌‌تی همچنان توسط مجمع تشخیص مصلحت‌نظام در دست بررسی هستند. این عدم‌عضویت‌‌‌‌‌ها درحالی است که سی‌‌‌‌‌اف‌‌‌‌‌تی کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم است. پالرمو نیز کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌‌‌‌‌یافته فراملی است.
در شرایطی که ایران از تروریسم حمایت نمی‌کند و مخالف جرایم سازمان‌‌‌‌‌یافته فراملی است، عضویت در این کنوانسیون‌‌‌‌‌های بین‌المللی نباید به مساله و دغدغه‌‌‌‌‌ای برای کشور بدل شود. بهکیش تاکید کرد: حضور در بازار رقابت جهانی نیازمند پیروی از قواعد این بازی است. عضویت در کنوانسیون‌‌‌‌‌های بین‌المللی نیز به‌‌‌‌‌منزله تبعیت از قواعد بازی جهانی تولید و تجارت است.
این فعال اقتصادی در ادامه با اشاره به تحریم‌هایی که اقتصاد ایران را هدف قرارداده، افزود: در طول سالیان گذشته همواره تحریم‌های جدی اقتصاد ما را هدف قرارداده‌اند. این تحریم‌ها در برخی دوره‌‌‌‌‌ها شدت گرفته‌اند. در چنین فضای تحریمی نمی‌توان به حضور و فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در ایران امید داشت، چراکه حضور سرمایه‌گذاران خارجی در ایران یا هر نوع تعاملی با ما، به‌‌‌‌‌منزله تحمیل خسارت و جریمه برای آن‌ها خواهد بود.
همین جریمه همکاری با ایران نیز از جذابیت حضور سرمایه در ایران می‌‌‌‌‌کاهد. در چنین فضایی از سیاستگذاران انتظار می‌رود برای تداوم مسیر انزوا یا عبور از این مسیر و برقراری دوباره امکانی برای تعامل با دنیا، تصمیم بگیرند. متاسفانه با نگاه کلی به شرایط حاکم بر اقتصاد ایران می‌توان این‌‌‌‌‌طور ادعا کرد؛ ما در سال‌های گذشته حتی نتوانسته‌ایم در تعامل با اغلب کشورهای همسایه خود هم موفق باشیم، به این‌معنی که بسیاری از ظرفیت‌های همکاری با کشورهای همسایه را از دست داده‌‌‌‌‌ایم.
به‌عنوان نمونه هند از بستر خوبی برای فعالیت مشترک اقتصادی با ایران برخوردار بوده که تاکنون به آن توجه کافی نشده‌است. از حدود 20 سال‌پیش تعاملی میان ایران و هند درخصوص انتقال خط لوله گاز به این کشور مطرح بود که به نتیجه نرسید. توسعه بندر چابهار با اتکا به تعامل با هند نیز به نتیجه نرسید. این اقتصاددان افزود: مثال‌های متعددی درخصوص عدم‌موفقیت ایران در تعامل با کشورهای همسایه وجود دارد. ازمجموع موارد مطرح‌شده می‌توان این‌‌‌‌‌طور نتیجه گرفت که با سیاست‌هایی که ایران درپیش گرفته، جایی برای حضور و تعامل سازنده با دنیا ندارد. به بیان دیگر سرمایه خارجی به کشور جذب نمی‌شود.
بهکیش در گفت و گو با دنیای اقتصاد تاکید کرد: حضور سرمایه خارجی تنها با اتکا به ورود پول به کشور ممکن نمی‌شود، بلکه انتظار می‌رود هم‌‌‌‌‌زمان با ورود سرمایه، تکنولوژی، فناوری و همچنین مدیریت هم‌‌‌‌‌پای استانداردهای جهانی نیز به کشور وارد شود. وی افزود: مشکلات حاکم بر اقتصاد ایران جدی هستند. تا زمانی‌که ثبات به شرایط سیاسی و اقتصادی ما بازنگردد و تعاملات ما با دنیا، اصلاح نشود، نمی‌توان به بهبود وضعیت موردبحث امید داشت.
اقتصاد ما با کسری‌بودجه گسترده‌ای روبه‌رو است که به تورم‌های قابل‌توجه منجر می‌شود. درواقع دولت ایران حتی از توان پرداخت حقوق کارمندان خود برخوردار نیست. در شرایطی که اقتصاد ایران تورم سالانه 40 درصدی را پشت‌سر می‌گذارد، دستمزد کارمندان دولت و کارگران تنها 20 درصد افزایش می‌‌‌‌‌یابد. دولت نیز با اتکا به همین کاهش مستمر درآمدهای مردم از پس اداره امور برمی‌آید. مردم نیز در شرایط توصیف شده هر روز بیش از قبل فقیر می‌شوند. به‌علاوه آنکه نرخ ریسک اقتصادی ایران نیز هر روز افزایش می‌‌‌‌‌یابد. طبعا در چنین فضایی سرمایه‌گذاری در ایران فاقد بازدهی لازم است.
بهکیش گفت: ادامه مسیر با همین دست‌‌‌‌‌فرمان نتیجه‌‌‌‌‌بخش نیست اما ما همواره به اصلاح شرایط امید داریم. درواقع امید می‌رود عقلانیت در نظام حکمرانی ایران، بیش از قبل باشد. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که نظام حکمرانی دنیا نیز به‌سرعت در حال تغییر است. در دوران ریاست‌‌‌‌‌جمهوری جو بایدن در ایالات‌متحده، گفتمان غالب آمریکایی‌‌‌‌‌ها، زبان حقوق‌بشری بود اما اکنون گفتمان غالب این کشور تهاجمی است. خاورمیانه در ماه‌های گذشته تحولات جدی را پشت‌سر گذاشته‌است. در چنین فضایی تغییر چه با اتکا به عقلانیت بیشتر و چه با اتکا به فشار حداکثری به ایران، ناگزیر است.
این اقتصاددان در پایان تاکید کرد: در این میان راهکار صحیح عقلانیت بیشتر و جلوگیری از تحمیل هزینه گزاف‌‌‌‌‌تر بر مردم است؛ چراکه تحمیل فشار اقتصادی بیشتر بر مردم هزینه‌های گزافی را به‌دنبال خواهدداشت.
انتهای پیام
مرتبط با :
بهکیش
