بازنگری نماتن؛ احیای نظام مهندسی نرم‌افزار پس از دو دهه تجربه اجرایی
رویداد رونمایی از نسخه بازنگری شده استانداردهای «نماتن» به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای سال در صنعت نرم‌افزار کشور، روز سه‌شنبه ۲۲ مهرماه با همکاری سازمان فناوری اطلاعات ایران و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران برگزار شد.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
به گزارش کاماپرس، در این مراسم که هم‌زمان با روز جهانی استاندارد برگزار شد، تازه‌ترین چارچوب‌ها و ضوابط استاندارد در حوزه تولید و توسعه نرم‌افزار معرفی و بررسی شدند.
نماتن، نظام مهندسی نرم‌افزار ایران و نماد نظم، استاندار و توسعه پایدار در صنعت نرم‌افزار ایران است.
نسخه اولیه نماتن در سال ۱۳۸۲ و ۱۳۸۴ ابلاغ و نسخه جدید و بازنگری شده براساس استاندارهای به روز سال ۱۴۰۳ رونمایی شد.
رضا کرمی، مدیرعامل شرکت گلستان و مدیر پروژه بازنگری اسناد «نماتن»، با تشریح تاریخچه این پروژه گفت: داستان نماتن از دهه ۷۰ آغاز شد. در آن زمان، نظام فنی و اجرایی کشور تحت نظر سازمان برنامه و بودجه، متولی تهیه قراردادهای تیپ پروژه‌های عمرانی بود. از همان دوران این نیاز مطرح شد که برای پروژه‌های نرم‌افزاری نیز چارچوب مشخصی لازم است تا سازمان‌ها بتوانند قراردادهای استاندارد منعقد کنند. در نتیجه، مطالعات گسترده‌ای در شورای عالی انفورماتیک کشور انجام شد.
وی ادامه داد: در اواخر دهه ۷۰ طرح نظام مهندسی نرم‌افزار در کمیته نرم‌افزار انجمن شرکت‌های انفورماتیک تهیه و تصویب شد. هرچند آن طرح به مرحله اجرا نرسید، اما با اجرای طرح تکفا در اوایل دهه ۸۰ و افزایش پروژه‌های نرم‌افزاری، نیاز به قراردادهای تیپ پررنگ‌تر شد و فاز نخست نماتن شکل گرفت. این فاز تا اواسط سال ۸۲ ادامه داشت و در آبان ۸۳ سازمان برنامه و بودجه آن را به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کرد.
کرمی افزود: پس از آن، فاز دوم نماتن برای تدوین قالب اسناد موردنیاز در مراحل مختلف اجرای پروژه‌ها آغاز شد و نتایج آن در سال ۸۴ تحت عنوان "نماتن ۲" با ۹ سند رسمی منتشر و ابلاغ شد. در ادامه، فاز سوم با هدف طراحی طرح جامع نظام مهندسی نرم‌افزار کلید خورد، اما با تغییر دولت و تعطیلی شورای انفورماتیک، این فاز به نتیجه نهایی نرسید و بسیاری از فعالان صنف حتی از جزئیات آن اطلاع نیافتند.
مدیر پروژه بازنگری نماتن درباره مراحل اخیر گفت: در سال ۱۴۰۲ تصمیم گرفته شد اسناد نماتن مورد بازنگری قرار گیرد. این پروژه تا پایان همان سال به اتمام رسید و اردیبهشت ۱۴۰۳ به‌صورت رسمی پایان یافت. از سال گذشته تاکنون منتظر رونمایی نتایج آن بودیم.
او توضیح داد: در نماتن فاز اول، اسناد مرتبط با تعریف و اجرای کار و مراحل پیش از قرارداد تدوین شده بود و در فاز دوم، مراحل پس از عقد قرارداد مورد توجه قرار گرفت. در فاز سوم نیز هدف ایجاد طرح جامع مهندسی نرم‌افزار بود؛ با این حال، یکی از مشکلات اصلی آن زمان نبود تعریف دقیق از مفهوم "مهندسی نرم‌افزار" در کشور بود. در نهایت، این مفهوم به‌صورت مجموعه‌ای از استانداردها، قوانین، مقررات، دستورالعمل‌ها، راهنماها و نهادهای اجرایی و نظارتی تعریف شد که هدف آن نظم‌بخشی به صنعت نرم‌افزار و حفظ منافع همه ذی‌نفعان است.
کرمی با اشاره به ابعاد بازنگری اخیر گفت: بازنگری انجام‌شده در فازهای ۱ و ۲ بر اساس تجربه دو دهه گذشته، بازخوردهای اجرایی، تغییر قوانین، تحولات فناورانه و چالش‌های موجود در پروژه‌ها صورت گرفت. هدف تولید سند جدید نبود، اما در حاشیه چند سند تازه نیز تدوین شد. اصلاحات ساختاری و شکلی متعددی انجام شد تا فرآیند برون‌سپاری و تعاملات میان کارفرما و پیمانکار شفاف‌تر شود.
او درباره ساختار جدید نماتن توضیح داد: در رویکرد تازه، نظام مهندسی نرم‌افزار در نقطه مبادله میان عرضه و تقاضا قرار می‌گیرد. این فرآیند پنج مرحله دارد: تعریف کار، انتخاب تأمین‌کننده، عقد قرارداد، نظارت بر اجرا و تحویل‌گیری. این چرخه برای شش نوع پروژه نرم‌افزاری طراحی شده است؛ شامل پروژه‌های سفارشی، آماری، بسته‌های نرم‌افزاری، محصولات نیمه‌آماده قابل ویژه‌سازی، پشتیبانی، مشاوره و نظارت. قراردادهای همسان نیز قرار است در این مراحل مورد استفاده قرار گیرند تا تنظیم قراردادها به شکل استاندارد انجام شود.
مدیر پروژه بازنگری نماتن تأکید کرد: این بازنگری حاصل تجربه‌های دو دهه اخیر و حتی اختلافات و دعاوی مطرح در مراکز داوری و شورای انتظامی است که به بازطراحی و به‌روزرسانی اسناد منجر شد. این گام، حرکتی رو به جلو برای ساماندهی صنعت نرم‌افزار کشور است، اما پایان مسیر نیست. در جریان بازنگری، ایده‌های متعددی مطرح شد که آگاهانه برای فازهای بعدی کنار گذاشته شدند و باید در مراحل آینده دنبال شوند.
انتهای پیام
مرتبط با:
