با شروع سال جدید عموم فعالان و تولید کنندگان حوزه استنلس استیل تلاش دارند تا ارزیابی واقعبینانه‌ای از روند قیمت این محصولات داشته باشند و بر این اساس برای خرید مایحتاج خود و برآورد بودجه پروژه‌ها برنامه ریزی نمایند.
فولاد ضد زنگ یکی از انواع فولادهای آلیاژی است که با برخورداری از عناصری نظیر کروم و نیکل، مقاومت بالایی نسبت به خوردگی دارد و همین ویژگی بهمراه سایر خواص مکانیکی و فنی منحصر بفرد باعث شده تا کاربرد این آلیاژها در صنایع مختلف رو به افزایش باشد.
علی‌رغم آنکه ایران یکی از 10 تولید کننده بزرگ فولاد در جهان است، اما در زمینه مواد اولیه استنلس استیل هنوز به مرحله تولید نرسیدیم و همچنان تأمین استنلس استیل مورد نیاز کشور اساساً از طریق واردات صورت می‌گیرد. در سالهای اخیر به تدریج شاهد تلاش‌هایی برای تولید این محصول در داخل هستیم.
به عنوان مثال کارخانه هفت الماس قزوین در سال ۱۴۰۰ برای اولین بار موفق به تولید ورق نورد سرد فولاد ضد زنگ با گرید ۴۳۰ شد یا شرکت نورد و تولید قطعات فولادی گرید 420 را تولید کرد و کارخانه فولاد مبارکه نیز در سال ۱۴۰۱ پس از تولید تختال استنلس استیل، توانستند ورق استنلس استیل نورد گرم را نیز به تولیدات خود بیافزایند. علاوه براین تولید کنندگان داخلی دیگری نیز طرح‌هایی برای تولید استیل در سطح نورد گرم و نورد سرد را در برنامه خود دارند.
البته تولید فولاد ضد زنگ در ایران در مراحل اولیه خود به سر می‌برد و تا سالهای آینده باید واردات را منبع اصلی تأمین نیازهای داخلی تلقی نمود. بهمین دلیل عوامل مؤثر بر قیمت استنلس استیل در ایران ترکیبی از متغیرهای جهانی و داخلی است که در این مطلب به بررسی آنها می‌پردازیم.
تاثیر عوامل جهانی در قیمت استنلس استیل
قیمت جهانی آلیاژهای استنلس استیل تابع متغیرهای متعددی است که عرضه و تقاضا، قیمت مواد اولیه و عناصر آلیاژی، انرژی، تفاوت بین فولاد کربنی و فولاد ضد زنگ و آلیاژهای آن، و حمل و نقل از جمله آنهاست و در چشم‌انداز بلند مدت بازار فولاد ضد زنگ با رشدی چشمگیر رو به گسترش همراه است.
در سال ۲۰۲۳ حجم بازار جهانی استیل حدود ۱۵۳ میلیارد دلار بود که پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال 2032 به بیش از 277 میلیارد دلار افزایش یابد که گویای رشد سالانه ترکیبی (CAGR) 6.8% می‌باشد. این رشد پایدار مدیون افزایش مصرف استیل در صنایع پتروشیمی و دارویی است.
رشد سریع تولید و مصرف فولاد ضدزنگ در دو دهه اخیر
اما فارغ از چشم انداز بلند مدت، برای ارزیابی قیمت استنلس استیل در سال آینده لازم است متغیرهای دیگر را بررسی نماییم.
1- روندهای کلی بازار در 2024
در آغاز سال 2024 میزان تولید و تناژ فروش رضایت بخش بود. قیمت محصولات تخت و لوله‌های درزدار (جوشی) به میزان اندکی افزایش داشته است و قیمت میلگرد هم همین روند را دنبال خواهد کرد. این افزایش قیمت ناشی از بالا رفتن هزینه حمل و نقل با توجه به وضعیت فوق العاده در دریای سرخ و همچنین افزایش قیمت ضایعات است.
در صورت مشاهده افزایش تقاضا در بازار چین نیز شاهد افزایش قیمت محصولات صادراتی چین خواهیم بود. چین ضمن آنکه از بزرگترین تولیدکنندگان فولاد ضدزنگ است، با بازاری به بزرگی 55% تولید جهانی، بزرگترین مصرف کننده استیل در جهان نیز می‌باشد. بنابراین با افزایش میزان تولید ناخالص و تقاضا برای مصرف در صنایع داخلی، قیمت صادرات استیل چینی نیز افزایش خواهد یافت.
2- قیمت فلزات و عناصر آلیاژی
- نیکل: قیمت نیکل در سه ماهه نخست 2024 وضعیتی پایدار از خود نشان داده و روند کاهشی خود را حفظ کرده است. این درحالیست که عموماً نیکل در میان عناصر آلیاژی از نوسان بیشتری برخوردار است. در حال حاضر نیکل با قیمت 17000 هزار دلار بر تن ثبت سفارش می‌شود.
اندونزی که در حال تبدیل شدن به بزرگترین تأمین کننده نیکل در جهان است قابلیت ارائه پایین‌ترین قیمت را در مقایسه با معادن کشورهای دیگر داراست. هرچند گفته می‌شود کیفیت نیکل اندونزی برای تولید فولاد ضد زنگ در مقایسه با سایر کشورها پایین‌تر است.
- کروم: قیمت کروم در 3 ماهه اول 2024 ثابت بوده و حدود 3.2 دلار برای هر کیلوگرم است. پیش‌بینی قیمت کروم دشوار است خصوصاً که گزارش‌هایی از مشکلات تولید کروم در آفریقای جنوبی به علت چالش تأمین انرژی به گوش می‌رسد.
- فرومولیبدن: پس از مشاهده نوسان قیمت در سال 2023، در آغاز 2024 قیمت فرومولیبدن پایدار بنظر می‌رسد و بین 45 تا 47 هزار دلار بر تن معامله می‌شود.
3- وضعیت حمل و باربری
حمل و نقل جاده‌ای در سال 2024 خصوصاً در اروپا با اختلالات زیادی مواجه بوده است. اعتصابات گسترده در آلمان، پایانه‌های کلیدی باربری را هدف گرفت که شامل اتحادیه‌های رانندگان قطار، کشاورزان و اتحادیه حمل و نقل جاده‌ای و لجستیک می‌شود. همچنین اعتصابات عمومی در فنلاند در اعتراض به قوانین جدید کار و اسپانیا که طی آن کشاورزان اقدام به مسدود کردن جاده‌ها کردند بر مشکلات لجستیکی در اروپا افزود.
در حمل و نقل دریایی نیز بحران دریای سرخ در کانون توجهات است. این مشکل باعث شد تا کشتیها برای رسیدن به اروپا مجبور به دور زدن از جنوب قاره آفریقا باشند که موجب افزایش زمان و هزینه شده است. شرکت‌های کشتیرانی نظیر Maersk باور دارند که تا پایان سال 2024 وضعیت دریای سرخ عادی نخواهد شد و کشتیرانی از این مسیر صورت نخواهد گرفت.
در مجموع، مشکلات اشاره شده در لجستیک جهانی و وقوع ناامنی ناشی از جنگ باعث افزایش شدید قیمت بیمه دریایی شده است. این مسئله حمل دریایی استیل به سمت بنادر ایران را هم تحت تاثیر قرار داده است؛ بطوریکه طی چند ماه گذشته هزینه حمل دریایی از چین به ایران بیش از 2 برابر افزایش داشته است.
4- هزینه انرژی
تولید فولاد مستلزم صرف انرژی بالایی است و تغییرات شاخص در قیمت انرژی در هزینه تمام شده و قیمت فروش آن مؤثر است. در حال حاضر از بابت هزینه انرژی نگرانی خاصی وجود ندارد. گزارشات رسیده از تولیدکنندگان گویای افزایش قیمت انرژی نیست. خصوصاً با گذشتن از فصل سرما در صورتی که اتفاق خاصی رخ ندهد شاهد افزایش قیمت انرژی نخواهیم بود.
اما با وجود درگیری‌ها در سرزمین‌های اشغالی و امکان گسترش آتش جنگ در سطح خاورمیانه، به عنوان بزرگترین مرکز تولید و ترانزیت انرژی در جهان، خیلی سریع وضعیت فعلی می‌تواند دگرگون شده و ضمن افزایش چشمگیر بهای انرژی، باعث اختلال یا توقف تردد مسیرهای اصلی کشتیرانی در خلیج فارس و دریای سرخ گردد.
5- ضایعات استیل
از آغاز 2024 شاهد افزایش قیمت ضایعات استنلس استیل هستیم که بیش از هر چیز تحت تأثیر اختلال حمل و نقل دریایی در دریای سرخ است. این اختلال، جریان حرکت ضایعات از اروپا به آسیا را با مشکل روبرو ساخته است.
همچنین تأثیر الزامات مکانیسم تنظیم مرز کربن (CBAM) نیز تولیدکنندگان استنلس استیل را به استفاده از ضایعات به عنوان مواد اولیه سوق داده است تا بتوانند در چارچوب محدودیت‌های انتشار CO2 فعالیت نمایند.
CBAM یک تعرفه کربن است که در قالب پیمان سبز اتحادیه اروپا (Green Deal) برای مقابله با تغییرات اقلیمی اتحادیه اروپا از سال 2026 اجرایی می‌شود و کارخانه‌های اروپایی را ملزم می‌نماید تا گزارش جامعی از واردات مواد اولیه که باعث انتشار شدید CO2 می‌شود (نظیر فولاد و سیمان) ارائه دهند و نهایتا متناسب با حجم واردات ملزم به پرداخت تعرفه گردند. این رویه جدید تولیدکنندگان استیل در سراسر جهان را به استفاده از ضایعات استیل به جای مواد خام تشویق می‌کند تا محصولاتشان برای مصرف کنندگان اروپایی جذابیت داشته باشد.
کارخانه Ugitech که تأمین کننده میلگرد استیل در مناطق شمالی اروپا است با هدف کاهش انتشار CO2 به میزان 70%، سهم ضایعات در مواد اولیه را تا 95% افزایش داده است. این روند افزایشی در تقاضا برای ضایعات به کمبود این ماده اولیه و خوراک اصلی کارخانه‌های فولاد ضدزنگ در صحنه جهانی دامن زده است.
از سوی دیگر برخی کشورها با اختصاص تعرفه‌های بالا سعی در محدود کردن صادرات ضایعات دارند. گزارش‌ها از تولیدکنندگان اروپایی حاکی از آن است که برای تأمین ضایعات استیل دچار مشکل هستند. تأثیر نوسانات قیمت ضایعات استیل در قیمت جهانی استنلس استیل در مقایسه با قیمت نیکل بیشتر است.
افزایش قیمت استیل در جهان
پس 22 ماه روند کاهشی قیمت جهانی استنلس استیل، وضعیت در حال تغییر است. دلایل افزایش قیمت بطور خلاصه در موارد زیر قابل تشریح است:
- قیمت نیکل پایین‌تر از میزان منطقی است و انتظار می‌رود افزایش یابد. بنابر بررسی‌های Mintec قیمت نیکل برای سال جاری از 15000 دلار بر تن به حدود 18 تا 22 هزار دلار بر تن افزایش می‌یابد.
- وضعیت فعلی در دریای سرخ باعث افزایش زمان و هزینه تحویل و قیمت اتصالات و محصولات استیل ضدزنگ خارج از اروپا گردد.
- گسترش دامنه جنگ در خاورمیانه و اکراین، معادلات قیمت انرژی و سایر پارامترهای تاثیرگذار را به سمت افزایش قیمت تمام‌شده استیل تغییر خواهد داد.
- اعتصابات در اروپا نظیر فنلاند و اسپانیا، باعث افزایش زمان و ابهام در چشم انداز تحویل محصولات می‌گردد که زنجیره تأمین برای 50 تا 60% تولید محصولات تخت استیل در اروپا را دچار اخلال می‌سازد.
تاثیر عوامل داخلی در قیمت فولاد ضد زنگ
فارغ از متغیرهای تأثیر گذار بر قیمت جهانی استیل، برخی عوامل داخلی نیز بر قیمت این محصول در بازار ایران تأثیرگذارند که مهمترین آنها شامل قیمت ارز، میزان عرضه (واردات) و تقاضا، قوانین گمرکی و… است.
عرضه و تقاضا
مطابق با روند جهانی، صنعت نفت و پتروشیمی و صنایع تولیدی غذا و دارو بیشترین رشد تقاضا برای مصرف استیل را به خود اختصاص داده اند. در ایران نیز سهم مصرف استیل در این صنایع روبه رشد است که متضمن افزایش تقاضا در کشور است. سایر بخش‌های مصرف کننده شامل محصولات فلزی، لوازم خانگی، صنایع حمل و نقل، تأسیسات مکانیکی، برق و ساخت و ساز می‌باشند که در ایران به صورت روز افزون شاهد رشد کاربرد و مصرف استنلس استیل در این صنایع هستیم.
از سوی دیگر با رشد چشم انداز تقاضا و تثبیت ظرفیت بازار، نشانه‌هایی از رشد عرضه استیل به چشم می‌خورد. تولیدکنندگان چینی که روند روبه افزایش تقاضا در بازار ایران را با دقت تعقیب می‌کنند برای ورود به این بازار اقبال بیشتری نشان می‌دهند. درحالیکه برخی برندهای چینی در ایران به نام‌های آشنا بدل شده‌اند اما هنوز بسیاری از برندهای تراز اول چینی برای ورود به بازار ایران در حال برنامه ریزی و فعالیت‌اند.
از آنجا که استیل ماده اولیه بسیاری از صنایع فرآوری و مصرفی است، دولت برای تسهیل روند واردات این محصول تمایل نشان می‌دهد. اگر این رویکرد به سیاست‌های تشویقی واردات و تسهیل قوانین گمرکی یا انعقاد قراردادهای همکاری کلان با چین برای واردات استیل منجر شود می‌تواند تأثیر ملموسی بر میزان عرضه و قیمت استیل در ایران داشته باشد. در حال حاضر ورق استیل با سهم 70% بیشترین سهم واردات در بین مقاطع فولاد ضد زنگ را به خود اختصاص می‌دهد. خصوصا ورق‌های نورد سرد با ضخامت کمتر از ۳ میلی‌متر که با تعرفه کدهای ۷۲۱۹۳۱ و ۷۲۱۹۳۵ طبقه بندی می‌شوند.
از آنجاکه تولید این محصول در داخل هنوز در مراحل اولیه است و تقریبا کلیه نیاز صنایع از واردات تأمین می‌شود، ورق استیل و محصولات مشابه آن در اولویت پنچم کالایی گمرک قرار می‌گیرد. این به معنای اختصاص ارز مبادله‌ای برای واردات و ترخیص است و برای تسهیل و تشویق بیشتر واردکنندگان، واردات این محصول نیازی به اخذ مجوز خاصی ندارد و محصولات صرفاْ از نظر تطابق کیفی با استانداردهای جهانی در آزمایشگاه‌های گمرک بررسی می‌گردند.
همچنین استنلس استیل به عنوان فلزی ارزشمند، با تقاضای رو به رشد و امکان نگهداری بدون نگرانی از استهلاک و ضایعات، به گزینه جذابی برای صادرکنندگان تبدیل شده است که در ازای تعهدات ارزی برای محصولات صادراتی، اقدام به واردات فولاد ضد زنگ می‌کنند. این رویه با افزایش جریان سرمایه به سمت واردات استیل به بهبود عرضه و رقابتی شدن قیمت خواهد انجامید.
قیمت ارز
هرچند کلیه شاخص‌ها و متغیرهای که پیشتر به آنها اشاره کردیم اعم از داخلی و بین‌المللی در تعیین قیمت استیل مؤثرند، اما نرخ ارز سنگین‌ترین وزنه در این معادله است. چراکه عوامل مذکور نظیر هزینه‌های لجستیک یا مواد اولیه نوساناتی محدود و چند درصدی را باعث می‌شوند درحالیکه نوسانات قیمت ارز در ایران جهش‌هایی بزرگ در حد 20% یا بیشتر را رقم می‌زند. این بدان معناست که میزان تأثیر سایر عوامل بر قیمت استیل در مقایسه با شاخص نرخ ارز تا حدودی نامحسوس‌تر خواهد بود.
متأسفانه پس از افزایش 20% نرخ ارز در اواخر سال گذشته، شواهد کلی گویای حتمی بودن افزایش نرخ ارز در طول سال جاری است و گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره میزان افزایش نرخ دلار مطرح می‌باشد. این نگرانی‌ها باعث شده تا تولید کنندگان نتوانند طبق رویه‌های معمول به تأمین مواد اولیه و قیمت گذاری محصولات خود بپردازند و تأثیرات نامطلوبی بر طیف گسترده‌ای از صنایع تولیدی در کشور خواهد داشت.
معمولاً چنین شرایطی تعادل عرضه و تقاضا در بازار را برهم می‌زند و در دوره‌هایی شاهد مشکلات تامین برای مصرف کنندگان می‌شویم؛ کما اینکه در روزهای اول گشایش بازار 1403 نیز شاهد همین وضعیت هستیم.
سخن آخر
قیمت استنلس استیل به عنوان محصولی وارداتی طبعاْ تحت تأثیر عوامل بین المللی و داخلی است. فولاد ضد زنگ از نگاه جهانی پس از دو سال روند نسبتاً نزولی قیمت انتظار می‌رود که در 2024 افزایش نسبی را شاهد باشد. البته با توجه به روند افزایشی قیمت ارز شاید این موضوع در ایران کمتر حس شد.
مهمترین و ملموس‌ترین عامل در افزایش قیمت استنلس استیل در ایران، نرخ ارز است که معمولاً تغییرات آن بزرگ و قابل توجه است. طبعاً این تغییرات بزرگ در نرخ ارز، اثر سایر عوامل بین المللی و داخلی را بر قیمت استیل کمرنگ کرده و تحت الشعاع قرار می‌دهد.
انتهای پیام
مرتبط با :
استیل رخ
