واردات خودرو جانبازان قربانی بوروکراسی شده است
در سال‌های اخیر، روند واردات خودرو برای جانبازان، که در اصل باید ابزاری برای تسهیل زندگی این قشر باشد، به فرآیندی پیچیده، زمان‌بر و پر از چالش تبدیل شده است. علی‌رغم تصویب قوانین حمایتی؛ نبود زیرساخت اجرایی مناسب، تعدد نهادهای تصمیم‌گیر و عدم شفافیت در سازوکارهای واردات باعث شده است که این امتیاز قانونی، نه تنها منجر به رفاه جانبازان نشود، بلکه در بسیاری از موارد، زمینه‌ساز سوءاستفاده‌های مالی و سردرگمی بیشتر آنان گردد.
در این راستا جهانگیر امیراصلانی، مدیرعامل شرکت کیان خودرو، در گفت‌وگو با کاماپرس درباره واردات خودرو برای جانبازان و نقش شرکت کیان خودرو صحبت کرد.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
شرکت کیان خودرو به عنوان یکی از شرکت‌هایی که در حوزه لیزینگ و واردات خودرو برای جانبازان فعالیت می‌کند، چه مسئولیتی بر دوش دارد و چه باری از روی دوش مصرف‌کنندگان برمی‌دارد؟
حدود سه سال از آغاز طرح واردات خودرو برای جانبازان می‌گذرد، اما این طرح هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است. در این مدت، جانبازان نه تنها با مشکلات و رنج‌های جسمی خود دست‌و‌پنجه نرم کرده‌اند، بلکه در جامعه نیز با نوعی فشار روانی روبه‌رو بوده‌اند؛ به‌گونه‌ای که برخی نگاه‌ها آن‌ها را به دریافت‌کنندگان خودروهای لوکس مانند بنز یا بی ام و متهم می‌کند، در حالی‌که بسیاری از جانبازان حتی توان مالی پرداخت بهای این خودروها را ندارند، چه رسد به استفاده از آن‌ها.
آیا امتیاز جانبازی به سودجویان واگذار شده بود؟
با توجه به احساس مسئولیتی که نسبت به این موضوع داشتیم، پیش از تصدی بنده در سمت مشاور اقتصادی انجمن جانبازان، تحقیقات گسترده‌ای درباره وضعیت واردات خودروهای ویژه جانبازان انجام شد. بررسی‌ها نشان داد که هرچند دولت امتیازی را برای رفاه حال جانبازان در نظر گرفته بود، اما در عمل، برخی دلالان و سودجویان این حواله‌ها را با قیمت پایین خریداری و واردات خودرو را خود انجام می‌دادند.
ارزش واقعی حواله جانبازان چقدر است و چرا خام‌فروشی متوقف شد؟
برآوردهای ما نشان می‌داد که قیمت خودرو در بازار داخلی ایران پنج تا ۱۰ برابر کشورهای همسایه است. بنابراین، با امتیاز واردات خودرو، هر مجوز حداقل ۱۰ میلیارد تومان ارزش داشت. در همین راستا، شرکت کیان خودرو اعلام کرد که این مجوزها را با همان ارزش واقعی از جانبازان خریداری می‌کند؛ اقدامی که عملا به خام‌فروشی امتیاز جانبازی پایان داد و از بهره‌برداری دلالان جلوگیری کرد.
در حال حاضر، حواله‌های جانبازان ویژه حدود پنج میلیارد تومان، جانبازان ۷۰ درصد عادی حدود سه میلیارد و جانبازان ۵۰ تا ۶۹ درصد حدود دو میلیارد تومان ارزش دارد. البته شرایط بازار در حال حاضر با رکود نسبی همراه است.
سامانه فروش مجوزها چگونه عمل می‌کند؟
برای ایجاد شفافیت در روند خرید و فروش حواله‌ها، سامانه‌ای طراحی کردیم که در آن جانباز، به عنوان فروشنده و خریدار به عنوان طرف دوم ثبت‌نام می‌کردند. تالار گفت‌وگویی برای مذاکرات فراهم شد و در نهایت قرارداد رسمی با شرکت ما منعقد می‌شد.
آیا طرح واردات خودرو با کارت ملی، به ضرر جانبازان تمام شد؟
در آستانه تحویل دولت سیزدهم به دولت آقای پزشکیان، سخنگوی وقت دولت اعلام کرد که واردات خودرو با کارت ملی برای عموم مردم آزاد شده است. این تصمیم، ضربه سختی به روند فروش حواله‌های جانبازان وارد کرد. در حالی‌که اکثر مردم توان واردات خودرو را نداشتند، با این اعلامیه، خریداران حواله‌های جانبازان از بازار خارج شدند. از سوی دیگر، زیرساخت‌های کشور نیز توان پاسخ‌گویی به این حجم از واردات را نداشت؛ حتی فضای کافی برای نگهداری خودروها نیز فراهم نبود.
چرا کیان خودرو مسئولیت واردات را پذیرفت؟
در چنین شرایطی، کیان خودرو تصمیم گرفت واردات خودروهای جانبازان را خود انجام دهد؛ چرا که هیچ نهاد یا شرکت دیگری حاضر به ورود به این مسیر نبود. نتیجه این تصمیم، واردات نخستین خودروی بنز مدل E180 توسط این شرکت بود؛ خودرویی که پس از ۱۰ سال، به کشور وارد و تحویل داده شد.
آیا زیرساخت‌های اجرایی واردات مشخص بودند؟
در زمان آغاز واردات، هیچ دستورالعمل مشخصی از سوی سازمان‌ها وجود نداشت. شرکت ما با دریافت و تجمیع دستورالعمل‌ها، آن‌ها را به ارگان‌های مختلف ارائه می‌داد، اما مشکل بزرگ این بود که هر سازمان، رویه و پاسخ متفاوتی ارائه می‌کرد.
تاکنون چند خودرو وارد شده و مشکلات ترخیص چه بوده است؟
با وجود تمامی این چالش‌ها، فرآیند واردات را ادامه دادیم و اولین رونمایی خودروهای ویژه جانبازان را در سالن همایش‌های صدا و سیما برگزار کردیم. پس از آن، حدود ۱۴۰ دستگاه خودرو وارد کشور شد و تلاش برای ترخیص آن‌ها در طول سال گذشته ادامه داشته است.
چرا سامانه‌ها به هم متصل نیستند و چه مشکلاتی ایجاد شده است؟
سامانه کیان خودرو هنوز به سامانه جامع تجارت متصل نشده و همین موضوع، پیچیدگی‌های زیادی ایجاد کرده است. همچنین، هر سازمان و ارگان مسیر مخصوص به خود را دنبال می‌کند. شرکت‌های خصولتی، نهادهای زیرمجموعه و سازمان محیط زیست، هر یک قوانین و رویه‌های خاص خود را دارند که فرآیند واردات را کند کرده‌اند.
چرا هزینه اسقاط خودرو تا این حد متفاوت است؟
در خصوص اسقاط خودرو، شرکت‌های خصوصی فعال، برای هر گواهی اسقاط حدود ۲۵ میلیون تومان دریافت می‌کنند. اما راهبر رسمی می‌گوید تنها باید از شرکت‌های زیرمجموعه آن‌ها خرید انجام شود؛ شرکت‌هایی که قیمت اسقاط را تا ۳۵ میلیون تومان افزایش داده‌اند. این نشان‌دهنده وجود شرکت‌های اقماری است که بدون توجه به وضعیت جانباز، فرآیند را در دست گرفته‌اند.
کیفیت خودروهای وارداتی در چه وضعیتی است؟
متاسفانه بسیاری از خودروهایی که از گمرک ترخیص می‌شوند، به دلیل شرایط نگهداری، نیاز به رنگ‌کاری، رفع زنگ‌زدگی و اصلاح آسیب دارند. این‌ها همه، فشار مضاعفی را به جانبازان تحمیل می‌کند؛ مخصوصا جانبازان نخاعی که به طور دائم نیاز به مراقبت دارند و بسیاری از آن‌ها یا روی تخت خوابیده‌اند یا روی ویلچر زندگی می‌کنند.
آیا انصاف است که جانبازی که حتی نشستن دو ساعته برایش دشوار است، چنین روند طاقت‌فرسایی را برای دریافت خودروی خود طی کند؟ در بسیاری از کشورها، جانبازان به عنوان قهرمانان ملی، از بیشترین سطح حمایت برخوردارند، اما در ایران، این حمایت اغلب در شعار باقی می‌ماند.
آیا واقعا لازم است برای واردات یک خودرو، بیش از ۱۰ سازمان درگیر شوند؟ آیا نمی‌شد مسئولیت واردات و تحویل خودروها را به یک نهاد مشخص سپرد و روند را برای جانبازان ساده‌تر کرد؟
تصور عمومی درباره جانبازان چقدر با واقعیت فاصله دارد؟
یکی از جانبازان به ما گفت: «همسایه‌ام می‌گوید ماشین پارسالی را بفروش، امسال یکی دیگر بگیر!» این جمله نشان می‌دهد که تصور عمومی، جانباز را فردی می‌داند که هرساله خودرو دریافت می‌کند، در حالی‌که آخرین نوبت واگذاری خودرو به جانبازان، ۱۰ سال پیش بوده است.
آیا خودروهای چینی بی‌کیفیت هستند یا تصور غلطی شکل گرفته است؟
اکثر خودروهای وارداتی از چین تامین می‌شوند. برخلاف تصور عمومی، این خودروها از نظر کیفیت، قابل رقابت با برندهایی مانند بنز، بی ام و و تویوتا هستند. اما تجربه‌های منفی تجار ایرانی در واردات کالاهای بی‌کیفیت، باعث شده برندهای چینی نیز زیر سؤال بروند.
چرا قیمت خودروهای وارداتی این قدر متغیر است؟
برای مثال، خودروی بنز C200 اگر از مسیر رسمی سامانه عرضه شود، حدود ۱۲ میلیارد تومان قیمت خواهد داشت؛ در حالی‌که همین خودرو در بازار آزاد، حدود ۹ تا ۹.۵ میلیارد تومان معامله می‌شود. دلیل اصلی این تفاوت، سیاست‌های تعرفه‌ای و هزینه‌های اضافی تحمیلی از سوی دولت بر واردات خودرو است.
آیا با این تفاوت قیمت در بازار، از خودرو استقبال می‌شود؟
خیر. حتی همان خودروی ۹ میلیارد تومانی، خریدار ندارد. زمانی که عرضه و تقاضا متعادل نباشد، چنین اتفاق‌هایی رخ می‌دهد. به نظر من، قیمت خودرو نباید حتی ۹ میلیارد باشد؛ باید حدود پنج میلیارد تومان باشد زیرا در کشور مبدا، قیمت خودرو به ریال حدود سه میلیارد تومان است و با تعرفه، نهایتا چهار تا چهار و نیم میلیارد تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
حدود 90 درصد گرانی خودرو ناشی از سیاست‌های دولتی، تعرفه‌ها و هزینه‌های دولتی است و نه قیمت واقعی خودرو. اگر دولت تعرفه‌های خودرو را کاهش دهد و اجازه ورود خودروهای باکیفیت را صادر کند، ایران‌خودرو و سایپا عملا باید تعطیل شوند؛ چون دیگر نیازی به تولید داخلی نخواهد بود.
در نهایت، شرکت ما توانست خودرو وارد کند و اکنون حدود ۳۰ دستگاه آماده شده است. خودروها از گمرک ترخیص شده و در آستانه شماره‌گذاری هستند. تاکنون حدود ۱۰ دستگاه شماره‌گذاری شده، اما همچنان نیازمند حمایت مسئولان هستیم تا در این مسیر همراهی‌مان کنند.
حتی در این فرآیند، هر لحظه احتمال می‌رفت رژیم صهیونیستی موشک شلیک کند و سرمایه جانبازان در خودروها از بین برود. بنابراین درخواست ما این است که مسئولان با دید حمایتی نگاه کنند تا بتوانیم خودروها را ترخیص و تحویل جانبازان دهیم.
چه خودروهایی تاکنون وارد و تایید شده‌اند؟
اکنون ۹ مدل خودرو تاییدیه نو دریافت کرده‌اند؛ از جمله مرسدس بنز GLB، بنز C200، وایت‌لند، تویوتا کمری و رافور. این خودروها برای اولین بار در کشور تاییدیه نو گرفته‌اند و ما نخستین شرکتی هستیم که آن‌ها را وارد کرده‌ایم. مسیر ما ادامه دارد و امیدواریم بتوانیم آخرین خودرو را نیز به آخرین جانباز تحویل دهیم.
خودروها معمولا چقدر در گمرک باقی می‌مانند؟
بر اساس عرف طی یک ماه باید ترخیص شوند؛ یعنی پس از دریافت کد ساتا و تامین ارزش توسط بانک مرکزی، خودروها وارد فرآیند ترخیص شده، مراحل استاندارد و محیط زیست را طی کنند و نهایتا ترخیص شوند.
متاسفانه به دلیل پیچیدگی‌های واردات و ناهماهنگی بین سازمان‌ها، این فرآیند برای ما بیش از یک سال طول کشیده است. اولین ورودی خودروها مرداد ۱۴۰۳ بوده و تاکنون تقریبا ۷۰ درصد آن‌ها هنوز ترخیص نشده‌اند و در شرایط بسیار نامناسب آب‌وهوایی در بندر لنگه و بندر باهنر نگهداری می‌شوند.
حتی انفجاری که رخ داد، به دو دستگاه خودرو آسیب زد؛ در حالی که نه بیمه حمایتی انجام شد و نه خسارت پرداخت شد.
آیا جانبازان هم در این مسیر متضرر شدند؟
بله. این نوع کار نمونه‌ای از بی‌مسئولیتی است. جانبازی داشتیم که خودرویش در انفجار بندر شهید رجایی آسیب دید. او با هزار مصیبت و وام، خودرو را خریداری کرده بود. آیا انفجار تقصیر این جانباز بود؟ خیر. اما خسارت بر اساس قیمت یک خودروی داخلی محاسبه شد و بیمه حاضر به جبران واقعی خسارت نشد.
شش ماه از انفجار گذشته و دو خودروی جانباز آسیب دیده‌اند، اما هنوز خسارت پرداخت نشده است. بیمه پوشش مناسبی ارائه نداده و تلاش‌های ما از وزیر گرفته تا رئیس بنیاد شهید و معاون رئیس‌جمهور، به نتیجه نرسیده است.
مشکل اصلی در وزارت صمت چیست؟
یکی از مشکلات این است که در وزارت صمت چیزی به نام «مدیر واحد خودرو» وجود ندارد. مجموعه‌ای تشکیل شده و نام آن را «مدیر واردات خودرو» گذاشته‌اند، اما واقعا این وظیفه باید به سازمان توسعه تجارت بازگردد تا به صورت علمی بررسی شود.
در حال حاضر فقط مجوز صادر می‌شود؛ نوع خودرو، کیفیت، خدمات پس از فروش و واردات قطعات همچنان مبهم است.
نظر شما درباره واردات خودروهای دست دوم چیست؟
این موضوع هم مطرح شده است اما سؤال من همیشه این است: آیا شأن مردم ایران این است که ماشین‌های دست دوم کشورهای دیگر را سوار شوند یا اینکه بهترین خودروها را داشته باشند و از آن لذت ببرند؟
در کیان خودرو چه تسهیلاتی برای جانبازان در نظر گرفته‌اید؟
در بحث واردات و فروش خودرو جانبازان، نهایت توان آن‌ها با قرض و وام فراهم می‌شود. ما خودرو را وارد کردیم و هزینه‌های گمرک بین یک تا دو میلیارد تومان پرداخت شد. پس از آن، تازه به مرحله فروش می‌رسیم و جانباز درخواست می‌کند خودرو را بفروشیم تا باقی هزینه تامین شود.
این موضوع باعث شد ما هم واردکننده و هم فروشنده باشیم. برای کمک به جانبازان و خریداران، تسهیلات ویژه‌ای قرار داده‌ایم. حدود ۵۰ درصد قیمت خودرو به خریدار تسهیلات داده می‌شود تا خرید آسان‌تر شود. به طور مثال، اگر ارزش خودرو چهار میلیارد تومان باشد، ما دو میلیارد تومان تسهیلات با اقساط ۳۶ ماهه ارائه می‌کنیم.
اکنون بیشتر چه خودروهایی مورد استقبال قرار می‌گیرند؟
محدودیت، عطش ایجاد می‌کند. ایرانیان علاقه زیادی به خودروهای مدرن دارند و به همین دلیل خودرو در ایران اغلب یک کالای سرمایه‌ای تلقی می‌شود. با توجه به توان خرید، جامعه را می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد:
گروه A+: افراد با وضعیت مالی بسیار خوب که به‌دنبال خودروهای لاکچری مانند بنز GLB، C200 و چند مدل بی ام و هستند.
گروه A: کسانی که توان خرید خودروی بالای پنج میلیارد تومان دارند و می‌توانند تا ۱۰ میلیارد برای مدل‌هایی مانند بنز E180 یا بی‌ام‌دبلیو X4 هزینه کنند.
گروه B: افراد با توان خرید دو تا پنج میلیارد تومان؛ خودروهایی مانند تویوتا کرولا و لوین برای این گروه وارد شده‌اند.
شرایط طرح‌های لیزینگ کیان خودرو چگونه است؟
کیان خودرو یکی از معدود شرکت‌های معتبر در حوزه لیزینگ خودرو است. فرآیند به این صورت است؛ ابتدا اعتبارسنجی انجام می‌شود، سپس با هماهنگی بانک، مدت بازپرداخت متناسب با توان مشتری بین ۱۲ تا ۶۰ ماه تعیین می‌شود.
ما تلاش کرده‌ایم کمترین کارمزد، سود و بیشترین تنوع خودرو را ارائه کنیم. خودروهای داخلی و وارداتی تا پنج سال کارکرد، به صورت اقساطی عرضه می‌شوند؛ به این شکل که ۵۰ درصد مبلغ خودرو توسط شرکت به عنوان تسهیلات پرداخت می‌شود و بازپرداخت در اقساط بلند مدت صورت می‌گیرد.
الان خودرو بخریم یا نه؟
تجربه نشان داده بازار خودرو ایران ویژگی خاصی دارد؛ وقتی کالایی ارزان می‌شود، مردم عجله ندارند؛ اما وقتی گران می‌شود، هجوم می‌آورند.
اکنون بهترین زمان خرید خودرو است؛ مثلا یک دستگاه بنز C200 اگر از طریق سامانه وزارت صمت عرضه شود، قیمت پایه‌اش حداقل ۱۲ تا ۱۳ میلیارد تومان خواهد بود در حالی که امروز در بازار ۹ تا ۱۰ میلیارد تومان معامله می‌شود.
برای مصرف‌کننده، کف قیمتی خودرو در شرایط فعلی است اما برای کسانی که خودرو را کالای سرمایه‌ای می‌بینند، بازار رونقی ندارد. خوشبختانه امروز قیمت خودرو دیگر وابسته مستقیم به نرخ دلار نیست.
آیا همچنان طرح‌های لیزینگ را پیشنهاد می‌کنید؟
بله. در شرایط تورمی، همیشه بدهکار برنده و طلبکار متضرر است. نمونه‌اش یکی از دوستانم بود که سه سال پیش با ۱۰۰ میلیون تومان قصد خرید خودرو داشت؛ وام گرفت، خودرو خرید و سه سال استفاده کرد. شب عید خودرو را یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون فروخت. ۱۰۰ میلیون وام را تسویه کرد و یک میلیارد تومان برایش باقی ماند.
از این رو پیشنهاد من استفاده از تسهیلات لیزینگ است. ما تا سقف دو میلیارد تومان تسهیلات را ظرف ۲۴ ساعت بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک ارائه می‌کنیم. تا امروز حدود 11 هزار و 500 دستگاه خودرو توسط کیان خودرو عرضه شده و دست کم همین تعداد خانواده ایرانی صاحب خودرو شده‌اند.
نرخ تخصیص ارز به خودروهای وارداتی چگونه است؟
اخیرا ارزی که برای جانبازان تخصیص داده شده بود، از تالار اول به تالار دوم منتقل شد. تالار اول مربوط به ارز مبادله‌ای با نرخ حدود ۷۲ تا ۷۳ هزار تومان است اما تالار دوم توافقی است و فروشنده می‌تواند نرخ تعیین کند.
خوشبختانه با پیگیری بنیاد شهید و وزارت صمت، ارز جانبازان به تالار اول بازگشت تا هزینه تمام شده برای آن‌ها کمتر شود.
جانبازان در چه گروه‌هایی دسته‌بندی می‌شوند؟
۱. افرادی که توان مالی داشتند و صرفا واردات از طریق ما برایشان انجام شد.
2. کسانی که با شرکت قرارداد مشارکت بسته‌اند؛ سرمایه از طرف شرکت یا سرمایه‌گذار و امتیاز از جانباز است و سود بر اساس سهم مشارکت تقسیم می‌شود. در این حالت ما همچنان پایبند قراردادهای اولیه هستیم؛ ۷۰ درصد سهم جانباز و ۳۰ درصد سهم سرمایه‌گذار.
3. جانبازانی که مجوز خود را واگذار کرده‌اند؛ این اقدام از نظر قانونی درست نیست، اما در بازار وجود دارد.
کلام آخر؟
متاسفانه در سال‌های اخیر تصور نادرستی شکل گرفت که جانبازان ثروتمند هستند و خودروهای لوکس وارد می‌کنند؛ در حالی که واقعیت برعکس است. بسیاری از این عزیزان حتی توان تعویض روغن خودرو را ندارند.
هدف کیان خودرو ایجاد شبکه گسترده خدمات پس از فروش و سپس حرکت به سمت تولید داخلی است. اگر حمایت کافی صورت گیرد، توانایی تولید همین خودروهای مرسدس در داخل وجود دارد؛ همان‌طور که ایران‌خودرو زمانی E200 را مونتاژ کرد.
مسیر ما نیز از مونتاژ آغاز خواهد شد و به تدریج با داخلی‌سازی قطعات، به فناوری کامل تولید خودرو خواهیم رسید. این مسیر، مانند هر حرکت بزرگ دیگر، از گام‌های کوچک شروع شده و به توسعه و بلوغ منجر می‌شود.
انتهای پیام
مرتبط با:
