مساله ناترازی انرژی در ایران طی دو دهه گذشته مطرح شد و در سال‌های اخیر گسترش پیدا کرد. در ماه‌های اخیر، بحران انرژی باعث تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و کسب و کارها شده و خاموشی واحدهای مسکونی نیز بیشتر شده است. دلایل اصلی این بحران شامل بی‌توجهی به ذخیره‌سازی گازوئیل به عنوان سوخت جایگزین، نبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی، عدم استفاده از ظرفیت‌های قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین برای تولید انرژی خورشیدی، و افزایش استخراج رمزارزها است. این عوامل باعث بروز بحران خاموشی و کمبود برق و گاز در کشور شده‌اند.
در هفته‌های اخیر، خاموشی‌های گسترده و قطعی‌های مکرر برق با افزایش قیمت رمزارزها همراه شده است. این وضعیت افزایش تمایل به استخراج رمزارزها حتی با پرداخت جریمه را به دنبال داشت. در همین خصوص وزیر نیرو نیز از مردم خواسته تا استخراج‌کنندگان بیت‌کوین را معرفی کنند و پاداش بگیرند. کارشناسان معتقدند که وزارت نیرو توانایی شناسایی مزارع استخراج بیت‌کوین را دارد، اما تداوم فعالیت غیرمجاز ماینرها و افزایش قیمت رمزارزها سوالاتی را درباره اولویت‌های اقتصادی دولت و نهادهای وابسته به قدرت به وجود آورده است.
بیشتر بخوانید:
طبق آمار وزارت نیرو، با وجود رشد سالانه مصرف برق، میزان گاز تحویلی به نیروگاه‌ها در ۹ ماه اول سال ۷ درصد کم شد. در تابستان امسال، علاوه بر تحویل ناکافی سوخت مایع به نیروگاه‌ها، بخشی از ذخایر سوخت مایع نیز مصرف شد که این موضوع بحران حال حاضر را رقم زد.
نظر کارشناسی درباره ناترازی انرژی
مجید رئوفی، پژوهشگر ارشد انرژی، در گفت و گو با دنیای اقتصاد، تنظیم‌گری نامناسب در سیاست‌های انرژی را از عوامل اصلی ناترازی انرژی بیان کرد. او اشاره کرد که حدود ۱۳۰ نیروگاه برق کشور با مصرف گاز یا گازوئیل فعالیت می‌کنند و ۱۴ نیروگاه توان استفاده از مازوت را دارند. با ورود سرما و اولویت‌دهی به تامین انرژی خانگی، تامین گاز برای نیروگاه‌ها محدود و گازوئیل جایگزین می‌شود. اما امسال ذخیره‌سازی گازوئیل به‌طور کامل صورت نگرفت. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که ذخیره‌سازی گازوئیل و نفت کوره نیروگاه‌ها در شش‌ماه نخست امسال نسبت به سال گذشته کاهش داشته است. این ناترازی در عرضه و تقاضای گاز و نبود سوخت جایگزین باعث خاموشی در بخش خانگی و صنعت شده است. موجودی مخازن سوخت در سال جاری نسبت به سال گذشته ۲ میلیارد لیتر کم شد. همچنین، فروش گازوئیل پالایشگاه آبادان از طریق بورس‌کالا به دلیل محدودیت‌های انرژی کشور و احتمال بروز بحران، در زمره سیاست ناکارآمد مدیریتی قرار گرفت.
مجید رئوفی، پژوهشگر ارشد انرژی، بیان کرد که با افزایش قیمت رمزارزها، استخراج گسترده آنها حتی با پرداخت جریمه احتمالی، صرفه اقتصادی دارد. او همچنین اشاره کرد که وزارت نیرو توانایی شناسایی محل‌های استخراج رمزارز را دارد و این سوال مطرح می‌شود که چرا عزم کافی برای شناسایی و توقف فعالیت این مزارع به کار گرفته نمی‌شود.
مجید رئوفی، پژوهشگر ارشد انرژی، بیان کرد که بی‌توجهی به توسعه زیرساخت‌های انرژی‌های پاک و استفاده از ظرفیت‌های قرارداد ۲۵ ساله با چین برای تولید انرژی خورشیدی از کاستی‌های اصلی در این بخش است. چین بزرگ‌ترین تامین‌کننده تجهیزات تولید برق خورشیدی در دنیا است و تعامل با این کشور می‌تواند به رفع کمبودها کمک کند. افزایش ظرفیت شبکه تولید برق نیز نیازمند تخصیص سرمایه از سوی دولت است. تولید انرژی خورشیدی سریع‌تر از احداث نیروگاه‌های سیکل ترکیبی است، اما بهره‌مندی از آن در ماه‌های سرد سال نیازمند ذخیره‌سازی با باتری‌های لیتیومی است. مجموع این عوامل به بروز بحران انرژی منجر شده است و کمبود گازوئیل و بی‌توجهی به ذخیره‌سازی آن مشکلاتی را برای بخش خانگی ایجاد کرده است. خبرهای مثبتی از تخصیص سوخت مایع به نیروگاه‌ها رسیده و انتظار می‌رود بخشی از مشکلات رفع شود.
دلایل خاموشی از دیدگاه نجفی
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، هم در گفت و گو با دنیای اقتصاد بیان کرد که ناترازی انرژی و خاموشی‌های گسترده در کشور به دلایل کلان متعددی برمی‌گردد. او اشاره کرد که استخراج رمزارز سابقه طولانی در ایران دارد و نمی‌توان تنها دلیل قطعی‌های مکرر کنونی را این مورد دانست. نجفی اضافه کرد که ساختار اقتصادی وزارت نیرو و وزارت نفت در دولت سیزدهم و عدم پر کردن ذخایر گازوئیل نیروگاه‌ها به میزان کافی از عوامل اصلی بروز ناترازی‌های کنونی است. همچنین، استفاده ناکافی از مازوت در ماه‌های گرم سال و کاهش ذخایر سوخت نسبت به سال گذشته نیز به بحران برق منجر شده است. کمبود سوخت در بازار منطقه‌ای و دشواری واردات آن نیز از دیگر عوامل بروز مشکلات در این بخش است.
انتهای پیام
