یارانه 20 لیتری بنزین و 8 نکته مهم درباره آن

x تبلیغات

موضوع تخصیص 20 لیتر بنزین به هر کد ملی به جای اختصاص 60 لیتر بنزین سهمیه ای به هر خودرو، مدتی است در مجلس مطرح شده و در صورت تصویب این طرح، تحول دیگری در نظام پرداخت یارانه های کشور ایجاد خواهد کرد.

به گزارش کاماپرس، یارانه 45 هزار و 500 تومانی شاید تنها یارانه ای است که همه ایرانیان با آن آشنا هستند اما در صورت تصویب طرحی در مجلس که از چند ماه پیش زمزمه های آن شنیده می شود، یارانه دیگری به تمام ایران تخصیص خواهد یافت که از جنس بنزین است.

یک کارشناس انرژی در یادداشتی که امروز در روزنامه همشهری به چاپ رسیده ، این یارانه را از ابعاد گوناگون زیر ذره بین قرار داده و 8 نکته مهم درباره آن فهرست کرده است.

همت قلی زاده در یادداشت خود نوشته است: طرح تخصیص یک لیتر بنزین به هر ایرانی توسط افرادی مطرح شده بود که تعدادی از آنها در حال حاضر نماینده مجلس یازدهم هستند.

طرح مذکور در ماجرای افزایش قیمت بنزین درآبان ‌ماه98 از سوی دولت قبول نشد و فقط به‌صورت نظری در محافل و نشست‌های گروهی و علمی ارائه شد.

x تبلیغات

بعد از آغاز مجلس یازدهم زمزمه طرح توزیع بنزین با محوریت عدالت آن‌هم 9‌ماه بعد از حوادث آبان سال گذشته دوباره به گوش می‌رسد.

این طرح ابتدا با شعار «هر ایرانی، هر روز یک لیتر بنزین» ارائه شده بود ولی در طول زمان با دریافت آمارهای جدید 30لیتر در ‌ماه کمتر شده و به 20لیتر کاهش یافته است.

به صورت خلاصه ؛ همت قلی زاده کارشناس انرژی معتقد است طرح این یارانه دارای نواقص فراوان است که اجرای آن پیامدهای منفی برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت.

نکاتی را که این کارشناس انرژی درباره این طرح مطرح کرده در ادامه می خوانید:

1. بنزین چه تفاوتی با 4 فرآورده سوختی دیگر دارد؟

این سؤال جدی مطرح است که تفاوت بنزین با ۴فراورده اصلی دیگر چیست؟ اگر از دید طراحان این طرح، استفاده خودروداران (حدود 25میلیون وسیله نقلیه) موجب ناعدالتی در توزیع منابع است، با همین منظر و استدلال، توزیع نفت گاز، گاز مایع و نفت کوره هم به‌نوعی موجب ناعدالتی است و فرقی بین این فراورده‌ها وجود ندارد.

2. استفاده انتخاباتی سیاسیون از یارانه به عنوان پرچم عدالت

نکته اصلی مسئله، تأثیر تکرار واژه «یارانه» به‌مدت 3دهه در اقتصاد ایران و همراهی نهادهایی مانند سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت و افتادن در دام این مسئله است که بارها بحث شده و هرچند اخیرا گره‌هایی از این خطای شناختی باز شده است، اما شدت تبلیغات آن‌قدر بالا بوده که طیفی از سیاسیون از این مسئله به عنوان پرچم عدالت به‌خصوص در بزنگاه‌های انتخابات استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که کاملا نادرست است.

3. ایجاد بار مالی برای اقتصاد با یارنه توهمی

در این موضوع، با توسل به توهم یارانه (که واقعیت ندارد) برای اقتصاد ایران بار مالی حقیقی ایجاد می‌شود.

4. طرح یارانه بنزین آرامش را از فضای جامعه سلب می کند

طرح دوباره موضوع یارانه بنزین، در شرایط کنونی و در کنار مباحث نفتی سلف، موجب آشفتگی اجتماعی خواهد شد آن‌هم در شرایطی که شدیدا به آرامش فضای عمومی نیاز است. یکی از دلایل اصلی آن، تخریب سرمایه اجتماعی و تضعیف اعتماد اجتماعی به دولت است.

5. ایجاد بار مالی برای مالکان وسیله نقلیه

هرچند این طرح، ظاهرا نسبت به قانون هدفمندسازی یارانه‌ها جذاب‌تر است؛ اما همین   موجب تشدید ناکارایی و ایجاد بار مالی برای دارندگان وسایل نقلیه خواهد شد. اینگونه طرح‌ها صرفا آزمون‌وخطا و از روی حس و برداشت شخصی در قالب سیاست‌های اقتصادی است که تجارب متعددی ازاین‌دست در کارنامه اقتصاد ایران موجود است.

اخبار مهم روز را بخوانید:

• قرعه کشی ایران خودرو ؛ برندگانی که بازنده شدند!
• افشای پشت پرده ریزش های بورس و اتفاقات یک چهارشنبه سیاه

6. امکان سوء استفاده از سامانه های الکترونیکی

تجارب سهمیه‌بندی بنزین در سال۱۳۸۶، اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها و جهش قیمت سال1398 ثابت کرده که برخلاف تبلیغات وسیع و انتظارات خلاف واقع، اتکا  به سامانه‌های الکترونیکی موجب بروز مشکلات پیش‌بینی نشده و انواع سوءاستفاده‌های ناشی از تفاوت قیمت‌ها می‌شود.

7. سلیقه ای عمل کردن در طرح مباحث یارانه ای و تعریف شاخص عدالت

در مباحث اقتصاد بخش عمومی و اقتصاد رفاه «شاخص عدالت»، تعریف استانداردی دارد و نهادهای بین‌المللی شاخص‌های کارآمد ترکیبی تولید کرده‌اند. در ماجرای توزیع یارانه بنزین نیز باید این استانداردها به‌عنوان نماد سنجش لحاظ شود؛ چراکه تجربه‌های مختلف ثابت کرده است اینگونه طرح‌ها، صرفا مبتنی بر سلیقه و حس شخصی طراحان، بدون مبانی علمی و براساس برداشت ضرب و تقسیم ساده تدوین می‌شود که نتیجه‌ای جز ایجاد بستری برای سودجویی فرصت‌طلبان نداشته و نخواهد داشت.

8. بی توجهی به پیامدهای تورمی و انقباض قدرت خرید خانوار ناشی از این طرح

ندیده گرفتن آستانه تحمل جامعه در کنار نرخ تورم شدید، انقباض شدید قدرت خرید خانوار و فساد و ناکارآمدی و جهش قیمت کالاهای اساسی مانند مسکن و خوراک و پوشاک و بهداشت موجب خسارت غیرقابل‌جبران خواهد شد.

محاسبات مقدماتی نشان می‌دهد که با میانگین نرخ تورم بلندمدت اقتصاد ایران، چنانچه قیمت 100تومانی هر لیتر بنزین از سال1384 هرساله 20درصد رشد داده شود قیمت این فراورده نفتی در سال1399 حدود 1541تومان برای هر لیتر به‌دست خواهد آمد و این نشان می‌‌دهد که جامعه ایران (باتوجه به انقباض درآمدی به‌دلیل رشد کمتر درآمد از نرخ تورم) هم‌اکنون قیمت بالایی برای هر لیتر بنزین پرداخت می‌کند و طرح هر مسئله‌ای درخصوص بنزین و همچنین نزدیکی به انتخابات ریاست‌جمهوری منجر به انتظارات و محاسبات غیرواقعی در ذهن جامعه خواهد شد که هرچه باشد مطلوب نظر برنامه‌ریزان نخواهد بود.

همینطور محاسبات نشان می‌دهد درصورت تصویب این طرح در مجلس و براساس اطلاعات اولیه‌ای که منتشر شده است به‌دلیل قرار گرفتن عدد 20لیتر در ‌ماه پایین‌تر از نقطه تعادل مصرف بنزین 1500تومانی توسط دارندگان وسایل نقلیه (21لیتر در ماه برای هر خودرو و میانگین  60میلیون لیتر در روز برای کل کشور) در خوش‌بینانه‌ترین حالت، دارندگان وسایط نقلیه طی یک سال  حدود 3هزار میلیارد تومان هزینه اضافه‌تر  از حالا پرداخت خواهند کرد و حسب تجربه و نزدیکی به تاریخ آخرین افزایش قیمت بنزین، بار روانی به‌مراتب چندین برابر این رقم تولید خواهد کرد که باعث بروز زنجیره‌ای از مشکلات خواهد شد و اجرای   چنین طرحی را دچار مشکل اساسی خواهد کرد.

در شرایط کنونی که در کنار ناکارآمدی‌های مرسوم، تحریم نیز مشکلات اقتصادی در معیشت مردم ایجاد کرده، بیش از طرح چنین مسائل حساسیت‌زا و باتوجه به حواشی تلخ آبان1398 به سیاست‌های ثبات‌بخش در جامعه نیاز است. پیشنهاد می‌شود به‌جای برخورد ناقص با مباحث اقتصاد ایران که ماحصل خطای شناختی است، فعلا تمام تمرکز در کوتاه‌مدت بر کاهش تورم و تقویت قدرت خرید خانوار صورت بگیرد. البته آن‌هم فارغ از راهکارهای تجربه‌شده سنتی و تکراری که نهایتا منجر به افزایش نرخ و قیمت در حوزه‌های مختلف می شود. این مشکل راه‌حل‌های خاص خودش را دارد که بخشی از آن از مسیر اصلاح ساختار بودجه می‌گذرد.

x تبلیغات