کهریزک هرچند روی نقشه، بیرون از تهران است اما سیده‌مهشاد مهاجرانی و آرش حیدری عقیده دارند، کهریزک درون تهران است.
به گزارش کاماپرس، این دو پژوهشگر در کتاب «کهریزک؛ برونِ درونِ تهران» خط سیر ماجراهایی که در چند دهه اخیر بر این منطقه گذشته را روایت می‌کنند؛ اینکه چطور در کهریزک کارخانۀ ناکام قند احداث شد و بعد این منطقه، اسیر نابسامانی‌های اصلاحات ارضی شد و در نهایت به طعمه سرمایه‌داری مستغلات تبدیل شد و پس از خشکسالی به حال و روز امروز افتاد. در این کتاب، مروری مستند و تاریخی بر تغییر آرایش و فضای کهریزک طی دولت‌ها و حکومت‌ها صورت گرفته است.
نویسندگان این کتاب سعی می‌کنند درک کاذبی که درباره کهریزک وجود دارد را تشریح کنند؛ «این درک کاذب، حیات زمان‌مند، فضامند و تاریخ‌مند اجتماعی را به عناصر تجزیه می‌کند و بعد تلاش می‌کند به این عناصر فکر کند و روابط مکانیکی بین این عناصر را کشف کند و یا آن‌ها را تغییر دهد. این درک رایج، تصور می‌کند چیزی به نام انسان بریده از فضا-زمان تاریخی وجود دارد. این انسان دارای ویژگی‌هایی ذاتی است. جمع جبری انسان‌ها اجتماعی می‌دهد و در نهایت یک اجتماع چیزی نیست جز یک گروه انسانی که در یک فضای خاص مستقر شده‌اند و در زمان‌های خاص زندگی می‌کنند. به نظر می‌رسد این فرمول‌بندی ساده‌انگارانه همه چیز را توضیح می‌دهد. در این فرمول‌بندی ساده‌گرایانه می‌توان از اثر متقابل انسان بر فضا حرف زد، از روح زمانه و اثراتش بر انسان‌ها، از ضرباهنگ خطی و رو به جلوی زمان. گذشته به اکنون می‌رسد و اکنون قرار است به آینده‌ای از پیش مقدر ختم شود. حالا بر این اساس می‌توان سیاست‌گذاری کرد؛ به اصطلاح فرهنگ‌سازی کرد و انواعی از آگاهی‌بخشی و آموزش را تولید کرد. اما مسئله به این سادگی نباشد چه؟»
بیشتر بخوانید:
دو روایت متفاوت از کهریزک
مهاجرانی و حیدری بر انقطاع بین گذشته و آیندۀ کهریزک نور می‌تابانند. به نظر آن‌ها بین روایت‌های بومی و رسمی از کهریزک فاصله بسیار زیادی وجود دارد؛ «روایت‌های اهالی منطقه از اساس در تقابل با منطق رایج اداره شهر قرار می‌گیرد، چراکه برای منطقِ رایج «گذشته‌ها، گذشته است» اما برای روایت اهالی، گذشته همچنان معاصر است؛ چراکه فهم چگونگی ویرانی اکنون را ممکن می‌کند. ویرانه اکنون از کجا سربرداشته است؟ … پنج‌شنبه، جمعه‌ها اینجا قیامت بود. کسی لواسون نمی‌رفت. پنج‌شنبه، جمعه‌ها جا برا نشستن نبود. کهریزک تفرجگاه اصلی تهرونیا بود. الان شده بهشت زهرا و غسال‌خونه و پزشک قانونی و زباله‌دونی، همه چی قیامت کرده کهریزک رو».
برزخ پولساز
نویسندگان، کهریزک را «فضایی برزخی» می‌دانند که «انسان‌های برزخی» را به خود جلب می‌کند؛ جایی که مرکز بازیافت زباله، بهشت زهرا، خانه سالمندان، آسایشگاه معلولان و حتی بازداشتگاه معروف کهریزک، همه در کنار هم قرار دارند. با این حال، این برزخ برای عده‌ای یک گنج ارزشمند است؛ «مالک املاک بزرگ شهر، آینده کهریزک را «هردمبیل» توصیف می‌کند اما دقیقا در آنچه هردمبیل نامیده می‌شود نظمی ساختاری حاضر است که هردمبیل را پولساز می‌کند. املاکی‌ها برای کهریزک آینده‌ای شبیه به تهران متصورند؛ آینده‌ای خشنودکننده. … اقتصاد سیاسیِ سرمایه در کهریزک فرشته می‌بیند، در هردمبیل بهشت می‌بیند، این سرزمین آنقدر تراشیده خواهد شد که فرشته سرمایه بیشتر و بیشتر بال بگشاید».
«کهریزک؛ برون درون تهران» یک پژوهش جامعه‌شناسانه با روایتی روان اما انتقادی از تغییر بافت و ماهیت منطقه کهریزک. این کتاب در 106 توسط انتشارات خرد سرخ به چاپ رسیده است. این کتاب در سایت‌های بنوبوک، 30 بوک، ایران‌کتاب، زی‌مون و شهرکتاب آنلاین در دسترس علاقه‌مندان به مطالعات اجتماعی و شهری قرار دارد.
انتهای پیام
مرتبط با :
30بوک
ایران کتاب
بنوبوک
زی‌مون
شهر کتاب آنلاین
