بازار موبایل ایران در آستانه فروپاشی
بازار موبایل ایران در شرایطی بحرانی قرار دارد؛ کاهش واردات، تورم شدید و نبود حمایت موثر دولتی باعث شده چرخه تولید و عرضه تقریبا از حرکت بایستد. قفسه‌های خالی فروشگاه‌ها، افت قدرت خرید مردم و بی‌ثباتی در تامین قطعات تصویری از بازاری است که دیگر رونق گذشته را ندارد. در چنین فضایی، تولیدکنندگان داخلی میان هزینه‌های بالا، ریسک سرمایه‌گذاری و رقابت سنگین با برندهای جهانی در تلاش‌اند تا بقا پیدا کنند و مسیر تازه‌ای برای ادامه فعالیت بیابند.
در این راستا بهزاد رشیدزاده، مدیرعامل شارموب در گفت‌و‌گوی اختصاصی با کاماپرس درباره بحران بازار موبایل ایران، کاهش واردات، رکود تقاضا، چالش‌های تولیدکنندگان داخلی، محدودیت حمایت دولتی و چشم‌انداز آینده گوشی‌های دکمه‌ای و لمسی صحبت کرد.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
وضعیت کلی بازار گوشی و موبایل در ایران چگونه است؟
بازار گوشی و موبایل در ایران تحت تاثیر رکود اقتصادی جهانی و افزایش قیمت‌ها و تورم داخلی قرار دارد. این رکود، کاهش هیجان خرید مصرف‌کنندگان و کاهش جریان معاملات را به همراه داشته است. بررسی آمار رسمی نشان می‌دهد که خروجی بازار موبایل از سال ۱۳۹۹ تا سال جاری کاهش داشته است؛ به طوری که از حدود چهار میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ به حدود دو میلیارد دلار سهمیه واردات در سال جاری رسیده است.
موجودی کالا در گمرک بسیار محدود است و بخش عمده قفسه‌ها خالی است. این کمبود شامل موبایل، لپ‌تاپ، تبلت، قطعات کامپیوتر و لوازم یدکی می‌شود و اثر مستقیم بر جریان بازار و عرضه محصولات گذاشته است. کمبود کالا موجب کاهش فعالیت تجاری و محدودیت در دسترسی به محصولات می‌شود.
وضعیت تقاضا و خرید مصرف‌کنندگان چگونه است؟
تقاضای مصرف‌کنندگان کاهش یافته و خرید و فروش محدود شده است. مصرف‌کنندگان با مشکلات مالی مواجه هستند و توان خرید گوشی‌های موبایل با پرداخت نقد یا اقساط محدود دارند. کاهش تقاضا تاثیر مستقیم بر تولید، فروش و جریان اقتصادی کسب‌وکارها داشته و بازار عملا با رکود مواجه است.
تولیدکنندگان با مجموعه‌ای از چالش‌ها مواجه هستند که شامل فشار اقتصادی و رکود بازار، مشکلات تامین و ترخیص کالا، کمبود نیروی متخصص در حوزه موبایل و مونتاژ، هزینه بالای نگهداری و انبارداری تجهیزات و کالا می‌شود. این شرایط تصمیم‌گیری برای تولید و عرضه را دشوار کرده و هرگونه توقف تولید یا تعطیلی فعالیت، هزینه‌های سنگین مالی و از دست رفتن نیروی متخصص را به همراه دارد.
نقش و حمایت دولت در این شرایط چگونه است؟
در ایران، حمایت واقعی از تولیدکنندگان بسیار محدود و ناکافی است و همین موضوع باعث دلسردی فعالان صنعتی می‌شود. از بیرون، بازار ممکن است جذاب و آماده به نظر برسد، اما در عمل هیچ پشتیبانی موثری از تولیدکننده صورت نمی‌گیرد و حمایت‌های دولتی بیشتر اسمی است.
تجربه نشان داده که سازمان‌ها و مراجع مجوزدهنده گاهی حتی با تهدید یا ایجاد موانع، فعالیت تولیدکننده را محدود می‌کنند؛ برای مثال، قطع اینترنت و دسترسی‌های ضروری برای تجارت خارج از کنترل تولیدکننده است. این مشکلات، گرچه محدود به ایران نیست، اما در ایران تجربه‌ها نشان داده که فشارهای اقتصادی و محدودیت‌های اداری تولیدکننده را به شدت محدود می‌کند.
با وجود این، تولیدکنندگان تلاش می‌کنند با مدیریت دقیق، برنامه‌ریزی کلان و تصمیم‌گیری روزانه، زنجیره تولید و فعالیت خود را حفظ کنند و با سیاست‌های مختلف تولید و عرضه، کسب‌وکار خود را سرپا نگه دارند. اما بازار موبایل ایران با رکود شدید، کاهش تقاضا، کمبود کالا، مشکلات زنجیره تامین و کمبود نیروی متخصص مواجه است. محدودیت حمایت‌های دولتی و فشارهای اقتصادی داخلی و جهانی، فعالیت تولیدکنندگان را پرریسک و دشوار کرده است.
آیا تولیدکنندگان داخلی تمایل به ساخت شارژر و سایر قطعات در ایران دارند؟
تولید برد و بدنه موبایل در ایران امکان‌پذیر است. ساختار برد ساده است و بدنه می‌تواند با قالب پلاستیکی در داخل کشور تولید شود. همچنین امکان پرس و مونتاژ سیم و اجزای الکتریکی نیز به راحتی در ایران وجود دارد. این فرآیند داخلی تولید ساده‌تر و سریع‌تر از واردات است.
در حال حاضر تمایل تولیدکنندگان به تولید شارژر در ایران محدود است و رغبت چندانی به سرمایه‌گذاری روی این بخش وجود ندارد. به دلیل نبود امتیاز و حمایت کافی، تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند این قطعات را از طریق واردات قانونی و گمرکی تامین کنند و تمرکز خود را بر محصولات اصلی موبایل محدود کنند.
سیاست‌ها و شرایط حمایت دولتی چه تاثیری بر تولید داخلی موبایل دارند؟
یکی از چالش‌های اصلی تولید داخلی موبایل، معیارهای غیرشفاف و سخت‌گیرانه دولت در تخصیص تالارها و سهمیه‌ها است. برای مثال، هدف‌گذاری ۷۰ درصد تولید داخلی از سوی مسئولان، بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های فنی و عملی تولید، باعث دل سردی تولیدکنندگان شده است و ایجاد رقابت واقعی در بازار را محدود کرده است.
برنامه برند شما برای تولید محصولات جدید در شارموب چیست؟
در شرایط کنونی، برندها برای ایجاد مزیت رقابتی، محصولات جدید با نوآوری‌های جدید وارد بازار می‌کنند. شرکت ما به دنبال فاصله گرفتن از حوزه موبایل سنتی است و قصد دارد تمرکز خود را بر محصولات تکنولوژی مرتبط و جانبی توسعه دهد. این محصولات شامل مسواک‌های شارژی، دستگاه‌های شارژر، دستگاه‌های ماساژور و سایر محصولات الکتریکی و بیوتی خانم‌ها هستند.
آیا برنامه‌ای برای تولید گوشی‌های دکمه‌ای با هوش مصنوعی وجود دارد؟
در حال حاضر برخی مدل‌های دکمه‌ای لمسی محدود وجود دارد، اما گوشی‌های دکمه‌ای سنتی امکان اتصال به اینترنت و شبکه‌های هوش مصنوعی را ندارند. برنامه ما شامل توسعه گجت‌های ساده‌ای است که با هوش مصنوعی ارتباط برقرار می‌کنند و می‌توانند وظایف پردازشی و تحلیل اطلاعات را انجام دهند. این محصولات آینده فناوری گوشی را در قالب رابط‌های جدید و میکروفون‌محور نشان می‌دهند، بدون نیاز به پردازنده‌ها و حافظه‌های سنگین گوشی‌های امروزی.
جمع‌بندی برنامه و چشم‌انداز آینده شرکت شارموب چیست؟
شرکت قصد دارد تمرکز خود را از موبایل سنتی به سمت محصولات تکنولوژی نوین و جانبی گسترش دهد و از طریق واردات قانونی، محصولات جدید را وارد بازار کند. هدف این است که با حفظ کیفیت و نوآوری، ضمن مدیریت ریسک‌های تولید داخلی، سبد محصولات متنوع و آینده‌محور ارائه شود.
وضعیت فعلی بازار گوشی‌های دکمه‌ای در ایران چگونه است و چه چالش‌هایی پیش رو دارد؟
در حال حاضر فضای بازار گوشی‌های دکمه‌ای در ایران خیلی بد نیست، اما چند چالش مهم پیش روی تولیدکنندگان قرار دارد.
نخست این که با گذر زمان و بالا رفتن سن نسل جوان، افراد به گوشی‌های لمسی عادت کرده‌اند و دیگر سمت گوشی‌های دکمه‌ای نمی‌روند؛ در نتیجه بخش عمده‌ای از مشتریان بالقوه از دست می‌رود.
دومین چالش، تعدد برندهاست؛ در حال حاضر تعدد برندها در بازار زیاد شده و پیش‌بینی می‌شود تا سال آینده بیش از ۲۰ برند داخلی گوشی دکمه‌ای داشته باشیم.
من با بسیاری از این برندها کم و بیش در ارتباطم و می‌دانم چه کسی چه کاری انجام می‌دهد. برخی در حال تولید، برخی در مرحله اخذ مجوز و بعضی در حال ترخیص قطعات هستند. نکته این است که ۲۰ برند برای یک بازار محدود گوشی دکمه‌ای ظرفیت ندارد و قاعدتا برخی برندها باید حذف شوند، اما قبل از حذف آن‌ها، برندهایی که توانایی، علم یا زیرساخت کافی برای بروز‌رسانی ندارند، بازار را با چالش بزرگی مواجه می‌کنند. این وضعیت باعث می‌شود تا زمان خروج این برندها، بازار تحت فشار باشد و تولیدکنندگان با مشکلات متعدد مواجه شوند.
پیش‌بینی آینده بازار گوشی‌های دکمه‌ای و چالش‌های کلان چیست؟
با ادامه روند فعلی، بازار به سمت کاهش تعداد برندها و تمرکز روی چند بازیگر محدود حرکت خواهد کرد. بسیاری از برندهای کوچک و ضعیف به مرور حذف خواهند شد، اما پیش از این حذف، حضور آن‌ها و مشکلاتی مانند عدم حمایت دولتی، موانع لجستیکی، تعرفه‌ها، کپی و قاچاق، رقابت شدید با برندهای خارجی و ناتوانی در به‌روزرسانی سریع، صنعت را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد.
این شرایط باعث می‌شود تولیدکنندگان داخلی با هزینه‌های بالا، ریسک زیاد و سود محدود مواجه باشند و ادامه فعالیت در این بازار دشوار شود.
چالش‌های اقتصادی، لجستیکی و تعرفه‌ای تولیدکنندگان داخلی چیست؟
کل حجم بازار گوشی دکمه‌ای سالیانه حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون دلار است که معادل نیم میلیون تا دو میلیون دستگاه در سال می‌شود.
وقتی این عدد بین ۲۰ برند تقسیم شود، سهم هر برند خیلی کم می‌شود. حتی اگر یک کارخانه کوچک برای مونتاژ ساده راه‌اندازی شود، حداقل به ۴۰ تا ۵۰ نفر پرسنل و تیم‌های تحقیق و توسعه، مالی و انبارداری نیاز دارد. با تقسیم سود بین این تعداد برند، در نهایت درصد سود هر شرکت خیلی ناچیز خواهد بود و طبیعی است که برخی برندها دلسرد شوند و از بازار خارج شوند.
علاوه بر این، فرآیند تولید داخلی با موانع لجستیکی و مجوزی روبه‌روست؛ ترخیص نمونه‌ها زمان‌بر است، دریافت مجوزها طولانی است، هزینه لجستیک بالا است و واردات قطعات به موقع انجام نمی‌شود. محصول کامل وارداتی سریع‌تر به بازار می‌رسد و تولیدکننده داخلی در رقابت نابرابر قرار می‌گیرد.
تعرفه‌ها و سیاست‌های دولت نیز به گونه‌ای هستند که بیشتر به نفع واردات است و تولیدکنندگان داخلی از حمایت عملی دولت برخوردار نیستند. در بسیاری موارد، حضور مسئولان در کارخانه‌ها محدود به بازدید، عکس و فیلمبرداری تبلیغاتی است و هیچ حمایت واقعی در زمینه تجهیزات، سرمایه یا تسهیل فرآیندها ارائه نمی‌شود.
ورود به بازار گوشی لمسی برای تولیدکنندگان داخلی چه وضعیتی دارد و چه چالش‌هایی دارد؟
برخی تولیدکنندگان، به ویژه آن‌هایی که نمی‌خواهند بازنده باشند، با هدف پیشرفت و حرکت از گوشی دکمه‌ای به گوشی لمسی اقدام می‌کنند، اما تجربه نشان داده ورود به گوشی لمسی در ایران اغلب بازنده است. دلیل آن این است که بازار گوشی لمسی تحت سلطه برندهای بزرگی مانند شیائومی، هواوی و سامسونگ است که با سفارشات میلیونی، تنوع محصول گسترده و استراتژی‌های تجاری قوی، رقابت را برای تازه‌واردان سخت کرده‌اند. حتی اگر فردی بخواهد گوشی لمسی وارد کند، قیمت‌ها به گونه‌ای است که نمی‌توان سود مناسبی کسب کرد.
برای مثال، گوشی میان‌رده‌ای مانند نوت ۱۴ در بازار موجود است و تازه‌واردان نمی‌توانند قیمت رقابتی داشته باشند؛ گاهی محصولات وارداتی با کیفیت شیائومی، حتی با هزینه‌های بالاتر، بهتر از محصول تولید داخل به فروش می‌رسند. علاوه بر این، برندهایی مانند شیائومی در ایران تنها با گوشی فعالیت نمی‌کنند بلکه طیف وسیعی از محصولات را ارائه می‌دهند و شاید در موبایل سود زیادی نکنند، اما کل اکوسیستم آن‌ها امکان سودآوری دارد و این فشار روی تازه‌واردان را بیشتر می‌کند.
تاثیر تغییرات سریع فناوری، طراحی و رقابت با کپی و قاچاق چیست؟
در دنیای تکنولوژی، طراحی گوشی‌ها و فناوری‌ها هر سال مانند تغییر جهت دوربین‌ها، شکل ظاهری گوشی و طراحی پرچم‌دار برندها تغییر می‌کند.
برندهای پیشرو مانند سامسونگ، هواوی و شیائومی مسیر بازار را مشخص می‌کنند و تولیدکنندگان داخلی با فرآیندهای طولانی مجوز و ترخیص، نمی‌توانند به موقع مدل‌ها و نرم‌افزارها را به‌روز کنند.
علاوه بر این، بازار ایران با حجم بالای کپی و قاچاق مواجه است. در شهرها و استان‌های مرزی مانند کردستان، جنوب کشور مانند اهواز، کرمانشاه و آذربایجان غربی، گوشی‌های با سریال جعلی و کپی به شدت فراگیر هستند. حتی نمایندگان رسمی برندها، از جمله نوکیا، وقتی بازار را می‌بینند، تمایل کمتری به ادامه فعالیت دارند. این وضعیت باعث می‌شود تولیدکنندگان داخلی با فشار شدید رقابت، کاهش اعتماد مشتریان و محدودیت در فروش روبه‌رو شوند.
تجربه تولیدکنندگان از ورود به بازار و ریسک‌های اقتصادی چیست؟
تجربه‌های تلخ در حوزه ماشین و لوازم خانگی نشان داده که محصولات بی‌کیفیت با قیمت بالا وارد بازار می‌شوند و مجددا تکرار می‌شوند. بازار تلفن همراه نیز جذاب نیست و اتفاقات خوبی پیش روی تولیدکنندگان نیست. حتی خود من، در تجربه شخصی، با گوشی‌های دکمه‌ای مدل شیائومی و هانوفر مواجه شدیم و چند مدل بسیار سنگین ضرر مالی داشتنیم.
محاسبه کنید که از قیمت تمام شده تا هزینه، ضرر وجود داشته است و حتی سرمایه اولیه نیز بازنگشته است. این واقعیت تلخ بازار است که حتی سرمایه‌گذاری‌های کوچک هم با ریسک بالا مواجه هستند و اگر تولیدکننده بزرگ و بلندپرواز باشد، ضررها می‌تواند چندین برابر شود.
علت موفقیت محدود برخی برندها در بازار چیست؟
اگر موفقیتی به دست آمده، علت آن صرفا زرنگی تولیدکننده نیست بلکه زمان ورود و شرایط بازار است. ورود در زمانی که بازار خالی از محصول است، باعث شد تا بتوانیم جا باز کنیم. اگر بازار پر از برندهای قدرتمند و صاحب نام بود، قطعا چنین فرصت‌هایی به وجود نمی‌آمد. به عنوان مثال، اگر روزی من وارد بازار می‌شدم که ۱۰ برند معتبر قبلا حضور داشتند، شرایط کاملا متفاوت بود و موفقیت محدود یا غیرممکن می‌شد.
چالش‌ها و ضررهای تولیدکنندگان در بازار واقعی چیست؟
تولیدکنندگان برای حفظ سابقه و برند خود مجبور می‌شوند تصمیماتی بگیرند که اغلب منجر به ضرر مالی می‌شود. به عنوان نمونه، برخی برای عرضه برند خود مجبور شدند قیمت بالاتری بدهند تا محصول را کنار محصولات وارداتی بفروشند، یا سرعت گردش مالی و عرضه خود را کاهش دهند تا بتوانند برند خود را بالا ببرند. سوددهی محدود، خواب سرمایه طولانی و ریسک بالا همه ضررهایی است که به صاحب برند تحمیل می‌شود و واقعیت تلخ بازار است. حتی برندهای موفق نیز بدون شرایط خاص و زمان مناسب ورود، نمی‌توانند به راحتی جای خود را در بازار باز کنند.
وضعیت آینده و پیش‌بینی بازار گوشی‌های دکمه‌ای چیست؟
بازار جذابی نیست و آینده روشنی برای تولیدکنندگان ندارد. روند ورود برندها به چاله گوشی لمسی و رقابت با برندهای بزرگ نشان می‌دهد که هر کسی که وارد شود، بدون حمایت کافی و استراتژی بلندمدت، احتمالا متضرر خواهد شد. حتی انجمن‌ها و گروه‌های تولیدکنندگان داخلی بارها تجربه ضرر و خواب سرمایه را گزارش کرده‌اند. بنابراین واقعیت بازار این است که بدون اصلاح سیاست‌ها، حمایت عملی دولت و کنترل جریان کپی و قاچاق، ادامه فعالیت در این حوزه با ریسک بسیار بالا همراه خواهد بود.
انتهای پیام
مرتبط با:
