حذف سفر از سبد خانواده‌ها با ادامه شرایط کنونی کشور
نوسانات اقتصادی و بحران‌های متعدد چند ساله در کشور باعث شده است تا بسیاری از افراد تاثیرگذار این صنعت به دنبال فعالیت در سایر حوزه‌ها بروند. به طوریکه این روزها تعطیلی شرکت‌های گردشگری، تعدیل نیرو و از دست دادن نیروی انسانی کارآمد، این صنعت را به صورت جدی تهدید می‌کند.
امید محمد علیخان، موسس و رییس هیات مدیره شرکت رز آبی در گفتگوی اختصاصی با کاماپرس از مشکلات این روزهای صنعت گردشگری و بحران‌های ایجاد شده برای این صنعت، سخن به میان آورده است.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
لطفا در ابتدا در مورد چالش‌های یک دهه اخیر صنعت گردشگری و به خصوص چالش‌های یک سال گذشته که باعث آسیب‌های جدی به این صنعت شده است، صحبت کنید؟
صنعت گردشگری یکی از آسیب‌پذیرترین کسب‌وکارها در جهان است که تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و طبیعی، همواره نوسانات شدیدی را تجربه می‌کند. با نگاهی به شش تا هفت سال گذشته در ایران، می‌توان تأثیر این عوامل را به‌وضوح دید. از سیل نوروز ۱۳۹۸ که بر گردشگری داخلی اثر گذاشت، تا سوانحی مانند سقوط هواپیمای اوکراینی و شیوع بیماری کرونا در اسفند ۱۳۹۸ که صنعت گردشگری را در جهان و ایران برای حدود 2 سال فلج کرد. همچنین ناآرامی‌های اجتماعی، جنگ، توقف پروازهای بین‌المللی و قطع اینترنت، همگی تجربه‌های تلخی را برای این صنعت رقم زدند.
این عوامل باعث شده‌اند که مشاغل مرتبط با گردشگری به یکی از ناپایدارترین حوزه‌های اشتغال تبدیل شوند. علاوه بر این، تحریم‌های سیاسی، ناآرامی‌های اجتماعی و افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش ریال، تأثیرات عمیقی بر تصمیم‌گیری خانواده‌ها برای سفر داشته‌اند. چراکه، سفر معمولاً در انتهای زنجیره هزینه‌های خانوار قرار دارد و خانواده‌ها ابتدا هزینه‌های ضروری را تأمین می‌کنند و سپس در صورت داشتن بودجه اضافی، برای تفریح و سفر هزینه می‌کنند.
شرایطی که گفتید چه اثرات کوتاه مدت و بلندمدتی روی صنعت گردشگری خواهد گذاشت؟
همانطور که گفتم، در شرایط اقتصادی نامناسب، سفر اولین موردی است که از سبد خانوار حذف می‌شود. علاوه بر این، متأسفانه در سال‌های اخیر و به دلیل همین شرایط و چالش‌ها، بسیاری از نیروهای متخصص و کارآمد در صنعت گردشگری از این حوزه خارج شده‌اند. افرادی که در شرکت‌های خدمات مسافرتی، هتل‌ها و بخش هوانوردی فعالیت می‌کنند، معمولاً تحصیل‌کرده و دارای تجربه علمی و عملی هستند، اما ناپایداری شغلی و نبود امنیت در این صنعت، آن‌ها را به انتخاب مشاغل پایدارتر سوق داده است.
همچنین، بسیاری از شرکت‌های بزرگ گردشگری به دلیل نوسانات اقتصادی از بین رفته‌اند یا ترجیح داده‌اند از این صنعت خارج شوند.
به نظر شما شیوه عبور از این تهدیدها و چالش‌ها چه می‌تواند باشد؟
همکاران ما در صنعت گردشگری تجربیات ارزشمندی کسب کرده‌اند و از این تهدیدها برای ایجاد فرصت استفاده می‌کنند تا برند خود را زنده نگه دارند. نوسانات هر شش ماه یک‌بار در کشور، تأثیرات عمیقی بر اقتصاد گردشگری گذاشته و نبود حمایت دولت از بخش خصوصی، که عملاً صفر بوده، چالش‌ها را دوچندان کرده است. به همین دلیل، شرکت‌ها همیشه یک برنامه جایگزین یا پلن بی در نظر می‌گیرند تا در صورت تکرار این بحران‌ها، بتوانند ادامه دهند.
این شرایط باعث کاهش چشمگیر سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در گردشگری هم شده است. زیرا اعتماد به ثبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی وجود ندارد. یکی از راهکارها این بوده است که شرکت‌ها به برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت روی آورده‌اند و به جای برنامه‌های یک تا دوساله، برای سه ماه آینده برنامه‌ریزی می‌کنند.
همچنین، به دلیل تعدیل نیرو، تعداد کارکنان کاهش یافته و گاهی یک کارمند وظایف چند نفر را بر عهده می‌گیرد. در واقع شرکت‌ها برای حفظ کارآمدترین نیروها تلاش کرده‌اند.
انعطاف‌پذیری بیشتر در طراحی و فروش پکیج‌ها و تورها نیز یکی از راهکارهای مدیریت بحران بوده است. به‌عنوان مثال، محدودیت‌هایی مانند بسته شدن سفارت‌ها، تحریم‌ها یا کاهش تقاضا برای تورهای گران‌قیمت به دلیل افزایش نرخ ارز، شرکت‌ها را وادار کرده تا محصولات جدیدی متناسب با توان خرید بازار تولید کنند. این انعطاف‌پذیری به شرکت‌های خدمات مسافرتی کمک کرده تا با ارائه محصولات متنوع و متناسب با تقاضای بازار، خود را حفظ کنند و از حالت تک‌محصولی خارج شوند. علاوه بر این، تنوع‌بخشی به محصولات نیز راهکار دیگری بوده تا گردش مالی حفظ شود.
به عدم حمایت دولت در این زمینه اشاره کردید. این حمایت‌ها باید چگونه باشد و چه کمکی می‌تواند بکند؟
در شرایطی که اقتصاد گردشگری به پایین‌ترین سطح خود رسیده و تقریباً متوقف شده، حمایت‌های دولتی می‌توانست به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک‌تر با تاب‌آوری کمتر، راهگشا باشد. اما نه‌تنها حمایتی صورت نگرفته، بلکه فشارهای مالیاتی، به‌ویژه در محاسبه مالیات و ارزش افزوده، به دلیل نبود تخصص کافی، مشکلات فراوانی برای شرکت‌ها ایجاد کرده است. به طوریکه برخی دفاتر به دلیل این مسائل، فعالیت خود را تعلیق کرده‌اند.
البته شرکت‌هایی با تاب‌آوری بالاتر، با انعطاف‌پذیری و تنوع در محصولات، توانسته‌اند به فعالیت ادامه دهند.
آیا باید به آینده امیدوار باشیم؟
خبر خوب این است که این شرایط دائمی نیست. در طول ۲۷ تا ۲۸ سال فعالیت در این صنعت، بحران‌های بسیاری را تجربه کرده‌ایم و امیدواریم با بازگشت ثبات اقتصادی و قرار گرفتن دوباره ایران در فهرست مقاصد گردشگری خارجی، وضعیت بهبود یابد. من به آینده صنعت گردشگری بسیار خوش‌بین هستم و به همین امید، دفاتر خود را فعال نگه داشته‌ایم تا در روزهای بهتر، جبران گذشته را کنیم.
ما این شرایط را فرصتی برای بازسازی زیرساخت‌های شرکت در حوزه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، به‌ویژه در فضای مجازی، می‌بینیم تا برای روزهای روشن آینده گردشگری آماده باشیم.
انتهای پیام
مرتبط با:
