ایسییو (ICU) برای چه بیمارانی است؟
احتمالاً وقتی در بیمارستان با تابلوی ICU روبهرو میشوید، این سؤال برایتان جدی میشود که «ایسییو دقیقاً برای چه بیمارانی است؟»
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
به گزارش کاماپرس ICU یا بخش مراقبتهای ویژه (Intensive Care Unit) جایی است که بیمارانی با خطر تهدیدکننده حیات یا نیاز به پایش و درمان بسیار نزدیک و مداوم نگهداری میشوند؛ یعنی بیمارانی که وضعیتشان آنقدر ناپایدار است که باید لحظهبهلحظه زیر نظر تیم درمانی و با تجهیزات پیشرفته مراقبت شوند.
در این مقاله، بهصورت کامل و کاربردی توضیح میدهیم ICU برای چه کسانی لازم میشود، چه تفاوتی با بخشهای دیگر دارد، چه تجهیزاتی در آن استفاده میشود، روند پذیرش و ترخیص چگونه است و خانوادهها چه نکاتی را بهتر است بدانند.
ICU چیست و چرا وجود دارد؟
در بخشهای معمول بیمارستان، پرستار و پزشک بهصورت دورهای بیمار را ویزیت و پایش میکنند. اما در ICU شرایط فرق میکند:
- بیمار ممکن است در هر دقیقه دچار افت فشار، مشکل تنفسی، خونریزی، آریتمی قلبی یا کاهش هوشیاری شود.
- گاهی نیاز است دستگاهها جایگزین عملکرد اعضای حیاتی شوند (مثلاً دستگاه تنفس یا دیالیز).
- داروها باید با دوز دقیق و قابل تنظیم لحظهای تزریق شوند.
به همین دلیل ICU با نسبت بالاتر کادر درمان به بیمار، تجهیزات پیشرفته و پروتکلهای دقیقتر طراحی شده است.
ICU برای چه بیمارانی است؟
بهطور خلاصه ICU برای بیمارانی است که یکی از این دو حالت را دارند:
- شدت بیماری یا آسیب به حدی است که جان بیمار در خطر است یا ممکن است خیلی سریع بدتر شود.
- بیمار برای زنده ماندن یا پایدار شدن به حمایتهای حیاتی و مراقبت پیوسته نیاز دارد.
مهمترین گروههای بیماران ICU
در عمل، ICU معمولاً میزبان این گروههاست:
بیماران با نارسایی حاد تنفسی
وقتی بیمار نتواند بهخوبی نفس بکشد یا اکسیژن کافی به بدن برسد، ممکن است نیاز به:
- اکسیژندرمانی با سطح بالا
- دستگاه کمکتنفسی (تهویه غیرتهاجمی مثل CPAP/BiPAP)
- یا ونتیلاتور (لولهگذاری و تنفس مصنوعی)
این شرایط در بیماریهایی مثل ذاتالریه شدید، تشدید آسم/COPD، آسیب شدید ریه، اختلال سطح هوشیاری و… دیده میشود.
بیماران در شوک یا افت فشار خون خطرناک
اگر فشار خون به حدی پایین بیاید که خونرسانی به مغز، کلیه و قلب مختل شود، بیمار ممکن است نیازمند:
- سرمدرمانی دقیق
- داروهای افزایشدهنده فشار خون (وازوپرسورها)
- پایش تهاجمی فشار خون
باشد؛ که معمولاً در ICU انجام میشود. شوک میتواند سپتیک (عفونی)، قلبی، خونریزیدهنده و… باشد.
عفونت شدید و سپسیس
سپسیس یعنی واکنش شدید بدن به عفونت که میتواند باعث اختلال چند ارگان شود. در این وضعیت، بیمار ممکن است همزمان مشکل فشار، تنفس، کلیه یا سطح هوشیاری داشته باشد و به مراقبت ویژه نیاز پیدا کند.
نارسایی حاد یا تهدید نارسایی ارگانهای حیاتی
وقتی یک یا چند عضو حیاتی از کار بیفتد یا در آستانه از کار افتادن باشد، ICU مطرح میشود؛ مثل:
- نارسایی قلبی شدید/آریتمیهای خطرناک
- نارسایی کلیه نیازمند دیالیز یا دیالیز مداوم
- اختلال هوشیاری شدید، تشنج کنترلنشده، خونریزی مغزی
- نارسایی کبدی شدید با عوارض خطرناک
پس از جراحیهای سنگین و پرخطر
بعضی جراحیها بهخاطر ریسک بالای خونریزی، نوسان فشار، مشکلات تنفسی یا درد و داروهای خاص، نیاز به بستری موقت در ICU دارند؛ مانند:
- جراحیهای بزرگ قلبی
- جراحیهای پیچیده شکم و قفسه سینه
- پیوندها
- برخی جراحیهای مغز و اعصاب
تروما و آسیبهای چندگانه
در تصادفها، سقوط از ارتفاع، سوختگیهای وسیع، ضربه مغزی شدید یا خونریزیهای داخلی، وضعیت بیمار میتواند بسیار ناپایدار باشد و نیاز به مراقبت ویژه داشته باشد.
مسمومیتها و اورژانسهای متابولیک
برخی مسمومیتها، اختلالات شدید قند خون، مشکلات خطرناک الکترولیتها یا اسید-باز، میتواند باعث ایست تنفسی/قلبی یا کاهش هوشیاری شود و ICU لازم شود.
چه علائمی معمولاً پزشکان را به سمت ICU میبرد؟
تصمیم نهایی بستری در ICU با تیم درمان است، اما معمولاً وقتی این موارد دیده شود، احتمال ICU بالا میرود:
- کاهش شدید سطح هوشیاری یا عدم توانایی محافظت از راه هوایی
- افت فشار خون پایدار یا نیاز به داروهای وریدی برای حفظ فشار
- افت اکسیژن یا ناتوانی در تنفس مؤثر
- نوسانات خطرناک ضربان قلب یا آریتمیهای جدی
- خونریزی شدید یا نیاز به تزریق خون و مداخلات فوری
- درگیری همزمان چند ارگان
نکته مهم: ICU فقط برای «بدحال بودن» نیست؛ گاهی بیمار ممکن است هنوز خیلی بدحال بهنظر نرسد، اما ریسک بدحال شدن سریع دارد و برای پیشگیری از بحران به ICU منتقل میشود.
تفاوت ICU با CCU و بخشهای دیگر چیست؟
- ICU: مراقبت ویژه برای طیف گسترده بیماریهای بحرانی (تنفسی، عفونی، تروما، چند ارگان و…).
- CCU: مراقبت ویژه قلب (بیماران با مشکلات قلبی جدی مثل برخی سکتههای قلبی، آریتمیهای خطرناک، نارسایی قلبی شدید).
- در برخی بیمارستانها اصطلاحاتی مثل ITU هم بهکار میرود که معمولاً همان مفهوم مراقبت ویژه را میرساند.
انواع ICU (بخشهای مراقبت ویژه تخصصی)
بسته به بیمارستان، ICU میتواند شاخههای تخصصی داشته باشد، مثل:
- ICU عمومی: رایجترین نوع برای بیماران بدحال مختلف
- NICU: مراقبت ویژه نوزادان
- PICU: مراقبت ویژه کودکان
- SICU: مراقبت ویژه پس از جراحیهای پیچیده یا بیماران جراحی
- گاهی هم ICUهای تخصصی مثل نورولوژی (عصبی)، تروما، سوختگی و… وجود دارد.
در ICU چه کارهایی انجام میشود؟
در ICU هم «پایش» مهم است هم «درمان». چند نمونه از کارهای رایج:
- پایش مداوم علائم حیاتی (نبض، فشار، تنفس، اکسیژن، دما)
- کنترل دقیق مایعات ورودی/خروجی بدن
- مدیریت داروهای وریدی با دوز دقیق و قابل تنظیم
- حمایت تنفسی (از اکسیژن تا ونتیلاتور)
- کنترل درد، آرامبخشی، و پیشگیری از عوارض
- انجام اقدامات ضروری مثل گذاشتن لاینهای خاص، ساکشن راه هوایی، نمونهگیریهای مکرر و…
مهمترین تجهیزات ICU چیست؟
تجهیزات ICU بسته به شرایط بیمار تغییر میکند، اما رایجترینها عبارتاند از:
- ونتیلاتور (دستگاه تنفس مصنوعی): برای کمک به تنفس یا جایگزینی آن
- مانیتور علائم حیاتی: نمایش لحظهای فشار، نبض، اکسیژن و…
- پمپهای تزریق دقیق (انفوزیون/سرنگ پمپ): برای داروهایی که باید میلیلیتری و دقیق تزریق شوند
- ساکشن: برای خارج کردن ترشحات راه هوایی
- تخت تخصصی ICU: برای تنظیم وضعیت، کاهش زخم بستر و ایمنی بیشتر
- در برخی بیماران: دیالیز (یا روشهای پیوسته تصفیه خون)، دستگاههای پایش پیشرفتهتر و…
تیم درمانی ICU چه کسانی هستند؟
ICU معمولاً با یک تیم چندرشتهای اداره میشود، مثل:
- پزشک یا متخصص مراقبتهای ویژه
- پرستاران آموزشدیده ICU
- تراپیست تنفسی (در مراکزی که وجود دارد)
- داروساز بالینی (در برخی بیمارستانها)
- متخصص تغذیه
- فیزیوتراپیست/توانبخشی
- و در صورت نیاز: متخصصان قلب، ریه، عفونی، جراح، مغز و اعصاب و…
روند پذیرش تا ترخیص از ICU چگونه است؟
پذیرش
پس از انتقال بیمار به ICU معمولاً:
- ارزیابی سریع وضعیت حیاتی انجام میشود
- آزمایشها و تصویربرداریهای ضروری درخواست میشود
- راه هوایی، تنفس و گردش خون تثبیت میشود
- درمان اختصاصی علت اصلی (مثلاً عفونت، خونریزی، مشکل قلبی) شروع میشود
مراقبت طی بستری
در ICU درمانها مدام بازبینی میشوند و حتی تغییرات کوچک در علائم، سریع بررسی میشود.
ترخیص از ICU
ترخیص زمانی اتفاق میافتد که:
- علائم حیاتی پایدارتر شود
- نیاز به حمایتهای پیشرفته (مثل ونتیلاتور یا داروهای وریدی خاص) کاهش پیدا کند
- خطر بحران فوری کمتر شود
در این حالت بیمار معمولاً به بخش عادی یا بخش واسط منتقل میشود.
خانوادهها در ICU چه نکاتی را بهتر است بدانند؟
- ICU معمولاً قوانین ملاقات محدود دارد؛ این محدودیتها برای کاهش عفونت و آرامش درمانی است.
- گاهی ظاهر بیمار (لولهها، مانیتورها، صداها) ترسناک است؛ اما بسیاری از اینها ابزار مراقبت و پایشاند.
- سؤالهای خوب برای پرسیدن از تیم درمان:
- مشکل اصلی بیمار چیست و چه هدفی در ۲۴ ساعت آینده داریم؟
- بیمار به چه دستگاه/دارویی وابسته است و آیا روند کاهش آن شروع شده؟
- خطرات اصلی فعلی چیست؟ (عفونت، خونریزی، افت فشار، مشکلات تنفسی…)
- برنامه تغذیه و توانبخشی بیمار چیست؟
- از شایعات و نتیجهگیری با یک عدد (مثلاً یک بار افت فشار یا یک آزمایش) پرهیز کنید؛ ICU یک محیط پویاست و تصمیمها بر اساس روند و مجموعه دادههاست.
بعد از ICU چه میشود؟ (مراقبتهای پس از مراقبت ویژه)
بعضی بیماران پس از ICU ممکن است مدتی با مواردی مثل ضعف عضلانی، خستگی، اختلال خواب، اضطراب یا کاهش تمرکز روبهرو شوند. این موضوع طبیعی است و معمولاً با:
- فیزیوتراپی و حرکت تدریجی
- تمرینات تنفسی
- تغذیه مناسب
- پیگیری پزشکی و روانی در صورت نیاز
بهبود پیدا میکند.
هزینه بستری ICU چقدر است؟
هزینه ICU معمولاً نسبت به بخشهای عادی بالاتر است، چون:
- تجهیزات پیشرفتهتر استفاده میشود
- تعداد و سطح مراقبت کادر درمان بیشتر است
- داروها و آزمایشها بیشتر و تخصصیتر هستند
اما عدد دقیق به عواملی مثل دولتی/خصوصی بودن مرکز، شهر، تعرفه سال، مدت بستری، نوع تجهیزات و خدمات و همچنین پوشش بیمه بستگی دارد. برای اطلاع دقیق، بهترین کار استعلام از پذیرش یا واحد بیمه همان مرکز درمانی است.
انجام خدمات ICU و CCU در منزل
همه بیمارانی که دورهای از بستری در بخش مراقبتهای ویژه را پشت سر میگذارند، بلافاصله پس از ترخیص به شرایط عادی برنمیگردند. در بسیاری از موارد، وضعیت بیمار پایدار شده اما هنوز به مراقبتهای تخصصی، پایش علائم حیاتی و رسیدگی منظم پزشکی و پرستاری نیاز دارد. ادامه این مراقبتها اگر بهدرستی انجام نشود، میتواند باعث بازگشت علائم یا حتی بستری مجدد بیمار در بیمارستان شود.
به همین دلیل، خدمات ICU و CCU در منزل بهعنوان ادامه منطقی مراقبتهای بیمارستانی مطرح شدهاند. این خدمات معمولاً شامل مراقبتهای پرستاری تخصصی، پایش وضعیت قلب و تنفس، کنترل داروها، اکسیژنتراپی، مراقبت از بیماران قلبی یا تنفسی و پیگیری وضعیت عمومی بیمار تحت نظر پزشک است. هدف اصلی از ارائه این خدمات، حفظ ثبات وضعیت بیمار و کمک به بهبود تدریجی او در محیط امن و آرام منزل است.
در حال حاضر برخی مراکز درمانی تخصصی در کشور این نوع خدمات را بهصورت ساختارمند ارائه میکنند. مرکز 1458 یکی از منابعی است که اطلاعات مرتبط با خدمات ICU و CCU در منزل را در اختیار کاربران قرار داده و امکان استفاده از این خدمات را برای بیمارانی که شرایط دریافت مراقبت در منزل را دارند فراهم کرده است. مراجعه به این سایت میتواند به خانوادهها کمک کند تا با روند مراقبت ویژه در منزل، شرایط دریافت خدمات و نکات مهم مرتبط با آن آشنا شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خدمات مراقبت ویژه در منزل، میتوانید به وبسایت 1458 مراجعه کنید:
انتهای پیام
مرتبط با:
