فرزانه جعفری در 3 خرداد 1365 در شهر تهران متولد شد و تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان رازی و تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان هدف در رشته تجربی ادامه داد و بعد از کنکور وارد دانشگاه شهید بهشتی شد.
برای دسترسی سریع‌تر به اخبار داغ، اینستاگرام کاماپرس را دنبال کنید. از اینجا وارد شوید.
به گزارش کاماپرس به نقل از افق نیکان، در مقطع دکتری در دانشگاه شیراز پذیرفته شد و بعد از فارغ‌التحصیلی در بیمارستانی در تهران مشغول به کار شده است. وی با طراحی تولید آنزیم دارویی برای درمان سرطان، موفق به ثبت چندین اختراع در دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا (USPTO) و سازمان مالکیت فکری ملل متحد (WIPO)شده است.
طرح دکتر سیده فرزانه جعفری در هفدهمین دوره مسابقات جهانی اختراعات سئول کره جنوبی (SIIF۲۰۲۱) که یکی از مهم‌ترین و معتبرترین رویداد‌های بین‌المللی جهان در زمینه نوآوری و اختراعات است مدال نقره جهان را از آن خود کرد.
این مسابقات با همکاری فدراسیون جهانی مخترعین (IFIA) فدراسیون مخترعین اروپا (AEI) و سازمان توسعه اختراعات و فناوری کره جنوبی (KIPA)، سازمان مالکیت فکری ملل متحد (WIPO) با حضور ۶۲۵ مخترع از کشور‌های مختلف جهان از تاریخ ۱ تا ۴ دسامبر در شهر سئول کره جنوبی برگزار شد.
- بیشتر بخوانید : چگونه می توان یک شرکت دانش بنیان ثبت کرد؟ (راهنمای کامل)
در گفتگو با مخترعین، اغلب به این نکته می‌رسیم که اختراع از شناسایی یک مشکل و تلاش برای حل آن ناشی می‌شود. مشکلی که باعث شد توجه شما به این اختراع معطوف شود چه بود و چگونه آن را حل کردید؟
آنزیم‌های بسیاری در طبیعت وجود دارند ولی غیرقابل‌استفاده هستند و بیشتر ناپایدار هستند و خصوصیات بیوشیمیایی خوبی ندارند و غیرقابل‌استفاده در صنعت هستند. کار مهندس ژنتیک این است که با دست‌ورزی ژنتیکی این آنزیم‌ها باعث بهبود خواص آنها و پایداری این آنزیم‌ها و قابل‌استفاده بودن و کاربردی شدن آنها می‌شود. شایان به ذکر است که خیلی از این آنزیم‌ها حتی قابلیت دست‌ورزی ژنتیکی هم ندارند زیرا با تغییر ساختار ژنتیکی آنها و مهندسی ژن‌های آنها بازهم نمی‌توانند برای مصرف در صنعت خصوصیات خوب و قابل‌استفاده داشته باشند. در این طرح با دست‌ورزی ژنتیکی ساختار این آنزیم باعث بهبود خواص بیوشیمیایی و پایداری این آنزیم شده و استفاده آن در صنعت دارویی به‌خصوص داروهای ضدسرطان ممکن شد.
علاوه بر موارد ذکر شده این آنزیم در صنایع غذایی و تولید محصولات بهداشتی و کاربرد دارد و می‌توان از آن استفاده کرد. زیرا آنزیم‌ها کاتالیزورهای بسیار قدرتمندی هستند و برای تولید بسیاری از محصولات کاربرد دارند ولی برخی از آنزیم‌ها کاربردهای نامحسوس و کامل‌تری در صنعت دارند و باید بدانیم که آنزیم‌ها جزو گران‌ترین بازارهای جهانی هستند و استفاده عمده آنزیم‌ها در دنیای امروز و علت پرفروش بودن آنها این است که تمامی اقلام و موارد مصرفی بشر با آنزیم‌ها تولید می‌شوند و این آنزیم در تمامی صنایع موجود مانند نساجی و چوب و … نیز کاربرد دارد.
اولین‌بار چطور به این شاخه از اختراع علاقه‌مند شدید؟
اولین باری که درباره این ژن تحقیقات خود را شروع کردم، متوجه شدم که این ژن پنجمین ژن برتر دنیا در این رده آنزیمی است و بسیار کمیاب در عین حال کاربردی است و در درمان بیماری‌های بسیاری خصوصاً بیماری سرطان کاربرد زیادی دارد و به‌عنوان یک دارو در درمان بیماری یاد شده استفاده می‌شود. بعد از مشقت‌های فراوان در خالص‌سازی این ژن دریافتم که این ژن بسیار ناپایدار است و امکان استفاده از آن وجود ندارد و حتی در خاص سازی ژن مشکلات فراوانی وجود دارد تا بتوان آنزیم را قابل‌دسترسی کرد. آنزیم‌ها در طبیعت وجود دارند ولی قابل‌دسترسی و قابل تولید نیستند و برای ایجاد قابلیت دسترسی و تولید آنزیم‌های مختلف، به علت ناپایداری زیاد و شرایط دشوار رویه خالص‌سازی بسیاری از اوقات راهی وجود ندارد و عملاً در اکثر اوقات آنزیم‌ها برای ما دست‌نیافتنی هستند. می‌توان گفت این آنزیم هم جزئی از خانواده آنزیم‌های اشاره شده است ولی در نهایت موفق به تولید آن شدم و پروژه کاری بنده به اتمام رسید.
این فرایند را به‌صورت شخصی ادامه دادم و متوجه شدم که اگر مهندسی ژنتیک روی این کار انجام شود منجر به پایدار شدن این آنزیم می‌شود، البته لازم به ذکر است برای همه این موارد یکسری مدل‌هایی وجود دارد که طراحی صنعتی هستند و آن طراحی که سرورهای مختلف به من دادند، برای پیاده‌سازی و اجرا و این که بتوانیم این آنزیم را مهندسی ژنتیک کنیم و همچنین ژن مهندسی شده قابلیت تولید داشته باشد و در شرایط مختلف افزایش پایداری بدهد، همیشه 100 درصدی نیست و بعد از این که من این ژن را دست‌ورزی ژنتیکی کردم توانستم ژن را پایدارتر کرده و از لحاظ دمایی و خصوصیات بیوشیمیایی و PH توانستم این ژن را بسیار پایدارتر کنم.
همین قضیه باعث شد که در صنعت کاربردی شود این تحقیقات به صورتی هست که اگر در هر مرحله این کار علاقه و دقت وجود نداشته باشد دستیابی به نتیجه مطلوب ممکن نخواهد بود به دلیل اینکه تغییر توالی ژنتیکی در ساختار یک آنزیم باهدف تولید یک آنزیم با خصوصیت و کیفیت بالاتر برای مصرف در داروهای سرطانی کار بسیار پیچیده و دشواری است. تحقیقات بسیاری در مورد این آنزیم انجام داده‌ام و دریافتم که در صنایع مختلفی کاربرد دارد ولی عامل محرک من در این تحقیقات مشاهده اثربخشی زیاد این ژن در درمان سرطان به‌عنوان یک داروی پرمصرف بود. البته در داروهای دیگر مانند داروی لاغری و در صنایع غذایی و شوینده‌ها از این آنزیم می‌توان استفاده کرد ولی مصرف خاص و اصلی این ژن در صنعت داروسازی است.
آیا لحظه‌های وجود داشت که احساس ناامیدی یا شکست کنید؟ در مورد لحظات خاص و زمانی که می‌خواستید کار را رها کنید بگویید.
از آنجایی‌که مهندسی ژنتیک پروسه بسیار پیچیده‌ای است از زمانی که طراحی با سیستم‌ها و سرورهای جهانی گرفته تا اجرای طراحی روی این ژن و تولید و خاص سازی این ژن در بسیاری از مراحل حس ناامیدی به انسان دست می‌دهد. مخصوصاً که این آنزیم محیط کشت خاصی داشت و مانند بقیه آنزیم‌ها در محیط کشت ساده و معمولی نداشت. از ابتدای کار و حتی قبل از اعمال مهندسی ژنتیک روی این ژن مشکلات فراوانی در رابطه با محیط کشت این ژن داشتم و در مرحله بعد سختی‌های فراوانی در پروسه خالص‌سازی این ژن متحمل شدم. در تمامی این مراحل از هر مسیری که ممکن بود جهت رسیدن به نتیجه مطلوب استفاده کردم و هر بار که جواب مناسبی نگرفتم روش دیگری امتحان کردم. کارهایی که معمولاً در لابراتوارها انجام می‌شود بسیار با آزمون خطا روبرو هستیم و تنها افرادی به نتیجه نهایی و مطلوب دست پیدا می‌کنند که امیدواری زیادی به موفقیت داشته باشند.
- بیشتر بخوانید : راهنمای ثبت برند (صفر تا صد)
مشوقان اصلی شما در اجرای و پیگیری تحقیقات مرتبط با این اختراع چه افرادی بودند؟
مشوق الی من در اجرا و ادامه این طرح پدر و مادر بنده بودند که در این راه بسیار حمایت کردند و کمک‌های زیادی انجام دادند اما اساتید بنده خیلی به انجام این کار تشویق نکردند زیرا جواب گرفتن از این کار بسیار سخت و ناامیدکننده بود و اساتید بنده از ابتدای کار ناامید بودند اما همیشه از پرتلاش بودن و پیگیری بنده تعریف می‌کردند و عقیده داشتند که در این راه موفق خواهم شد. حتی اگر هم موفق نشوم می‌توان پروژه‌های دیگر و ژن‌های دیگر را انتخاب کنم و کلاً امیدواری اساتید بنده به تلاش‌های من بود و معتقد بودند چه در این زمینه چه در زمینه‌های دیگر حتماً موفق خواهم شد. خیلی خوشحال هستم که نهایتاً در این زمینه به موفقیت رسیدم.
برای مخترعین و نوآورانی که در ابتدای مسیر خود هستند چه توصیه‌ای دارید؟
توصیه‌ای که برای سایر نوآوران دارم این است که ایده‌ای که به ذهنشان خطور می‌کند بهتر است ابتدا مطالعات و تحقیقات زیادی در آن زمینه انجام بدهند تا به مسیر پیشروی خود آگاه باشند و هر بار هم که به در بسته می‌خورند دنبال راه‌ها و درهای دیگری باشند نه این که کلاً مسیر را کنار بگذارند و فکر کنند که نتیجه گرفتن غیرممکن است. زیرا گاهی پشتکار به معنی تکرار نیست بلکه به معنی تکرار چندین کار است که به جواب می‌رسد.
به عقیده من اکثر افرادی که در سرتاسر دنیا مخترع هستند دید بازی دارد و دیدشان به این صورت است که برای مثال اگر پنجاه مسیر برای رسیدن به یک اختراع وجود دارد، خیلی از اوقات مجبور هستند هر پنجاه مسیر ممکن را امتحان کنند تا به جواب برسند و تفاوت این انسان‌ها با دیگران این است که شاید انسان‌ها دیگر فکر و ذهن خلاقی داشته باشند و ایده‌های جذاب و نابی هم از ذهنشان گذر کند اما به دلیل مطالعه و جستجوی اندک و تلاش کم به نتیجه نمی‌رسند.
با نگاهی به تأثیرات اختراعات و ایده‌ها و نوآوری‌هایتان، به چه چیزی بیشتر از همه افتخار می‌کنید؟
هیچ‌وقت هیچ‌کس در کل دنیا نتوانسته این آنزیم را خالص‌سازی کند چه برسد به اینکه بخواهد آنزیم را دست‌ورزی و مهندسی کند و پایداری آن را افزایش دهد. در سال 1989 این توالی ژنی کشف شد ولی هیچ‌وقت خالص‌سازی و تولید نشد. همچنین هیچ موفقیت در دست‌ورزی ژنتیکی آن حاصل نشده بود و به عقیده من دلیل کنار گذاشته شدن این آنزیم از آن سال به‌خاطر ناپایداری آن و محیط کشت خاص و مراحل خالص‌سازی ویژه و خاص آن بوده و کسی تلاشی در امتحان مسیرهای مختلف انجام نداده است.
مرتبط با :
افق نیکان