اختلال GPS؛ تهدیدی برای اعتماد دیجیتال و اقتصاد نوین
این روزها خبرهای متعددی درباره اختلال در سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی (GPS) منتشر شده که نگرانی‌های بسیاری را در سطح جامعه، کسب‌وکارها و نهادهای دولتی برانگیخته است. اهمیت این مسئله فراتر از یک چالش فنی است؛ چراکه بخش وسیعی از زندگی روزمره شهروندان و زیرساخت‌های اقتصادی، امنیتی و اجتماعی کشور به مکان‌یابی دقیق وابسته‌اند. از حمل‌ونقل هوشمند، بانکداری و تجارت الکترونیک گرفته تا کشاورزی دیجیتال و مدیریت منابع انسانی، همگی بر پایه داده‌های مکانی عمل می‌کنند. اختلال در این حوزه نه‌تنها بهره‌وری ملی را کاهش می‌دهد، بلکه اعتماد عمومی به فناوری‌های دیجیتال را نیز به چالش می‌کشد.
در این راستا با محمد عباس یزدی، مدیرعامل فینتو گفت‌وگویی انجام دادیم تا ابعاد این موضوع و راهکارهای پیشنهادی را بررسی کنیم.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
این روزها اختلال GPS خبرساز شده است. شما این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اختلال در سامانه‌های ناوبری جهانی صرفا یک مشکل فنی نیست، بلکه پدیده‌ای است که می‌تواند به طور مستقیم بر زندگی روزمره مردم و بخش‌های مختلف اقتصاد اثرگذار باشد. امروزه بسیاری از خدمات از تاکسی‌های اینترنتی و اپلیکیشن‌های نقشه تا لجستیک، بانکداری، مدیریت کسب‌وکار و حتی کشاورزی هوشمند به مکان‌یابی دقیق وابسته هستند. زمانی که این سیستم دچار اختلال می‌شود، اعتماد عمومی به فناوری آسیب می‌بیند و بهره‌وری ملی نیز کاهش می‌یابد. بنابراین، باید این مسئله را یک چالش جدی تلقی کرد که نیازمند مدیریت هم‌زمان از منظر فنی و سیاست‌گذاری است.
اختلال در موقعیت‌یابی چه حوزه‌هایی را تحت تاثیر قرار داده و تداوم آن چه تبعاتی خواهد داشت؟
این اختلال حوزه‌های متعددی را درگیر کرده است. از منظر اقتصادی، حمل‌ونقل هوشمند، مدیریت کسب‌وکار، تجارت الکترونیک، کنترل تردد و لجستیک دچار اختلال می‌شوند. پیامد آن نیز افزایش هزینه‌ها، کاهش بهره‌وری و در نهایت افت اعتماد کاربران است. از منظر امنیتی، موضوع حساس‌تر است. بسیاری از عملیات امدادی و مدیریت بحران متکی بر موقعیت‌یابی دقیق‌اند. هرگونه خطا در این بخش می‌تواند پیامدهای پرمخاطره‌ای داشته باشد. در نهایت از منظر اجتماعی، شهروندان با مشکلات روزمره مواجه می‌شوند؛ از سردرگمی در مسیر سفر تا نگرانی بابت موقعیت نزدیکانشان و کاهش اعتماد به خدمات دیجیتال که منجر به نارضایتی عمومی خواهد شد.
در صورت تداوم، ترکیبی از مشکلات اقتصادی، امنیتی و اجتماعی شکل می‌گیرد که می‌تواند روند توسعه فناوری کشور را با چالش‌های جدی مواجه سازد.
در نگاه کلان، این اختلالات چه تاثیری بر اقتصاد دیجیتال دارند؟
اقتصاد دیجیتال بر پایه شفافیت داده، سرعت تبادل اطلاعات و اعتماد کاربران بنا شده است. اختلال در GPS سه پیامد کلان دارد که اولین پیامد کاهش اعتماد دیجیتال است. تجربه منفی کاربران از خدمات آنلاین مانند اشتباه در مسیریابی تاکسی‌های اینترنتی یا تاخیر در ارسال بسته‌های پستی موجب بی‌اعتمادی به کل اکوسیستم دیجیتال می‌شود و این بی‌اعتمادی اثر دومینویی بر سایر سرویس‌ها دارد.
پیامد دوم کند شدن نوآوری و سرمایه‌گذاری است. استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری برای توسعه محصولاتی همچون شهر هوشمند، کشاورزی دقیق یا سامانه‌های حضور و غیاب مکان‌محور نیازمند داده‌های مکانی پایدارند؛ بدین جهت تداوم اختلال باعث تردید سرمایه‌گذاران و کاهش شتاب نوآوری خواهد شد.
سومین پیامد نیز تضعیف رقابت‌پذیری بین‌المللی است. کشورهایی با زیرساخت مطمئن‌تر در جذب سرمایه، توسعه خدمات دیجیتال و صادرات فناوری پیشتاز خواهند بود. استمرار اختلال، فاصله کشور با اقتصادهای پیشرو را بیشتر خواهد کرد.
در مجموع، این مسئله مانعی مستقیم بر سر راه رشد اقتصاد دیجیتال است و آینده تحولات فناوری کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
در بلند مدت حرکت به سمت توسعه موقعیت‌یاب‌های داخلی یا جایگزین‌هایی مانند BeiDou امکان‌پذیر است؟
از منظر فنی، توسعه سامانه‌های موقعیت‌یاب داخلی یا بهره‌گیری از جایگزین‌هایی مانند BeiDou امکان‌پذیر است، اما چند نکته مهم وجود دارد؛ BeiDou تنها یکی از سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی است. در کنار آن GPS آمریکا، GLONASS روسیه و Galileo اروپا نیز فعال‌اند. امروزه اغلب گوشی‌های هوشمند از ترکیب این سامانه‌ها برای افزایش دقت استفاده می‌کنند. بنابراین اگر اختلال بر چند شبکه اعمال شود، اتکای صرف به BeiDou دقت و سرعت مکان‌یابی را کاهش خواهد داد.
سیگنال‌های ماهواره‌های موقعیت‌یاب یک طرفه است و هر گیرنده می‌تواند آن‌ها را دریافت کند. بنابراین، اگر گوشی هوشمند بتواند از BeiDou استفاده کند، سایر دستگاه‌ها نیز قادر به بهره‌برداری خواهند بود. محدودیت اصلی در سطح سخت‌افزاری تجهیزات قرار دارد. در نتیجه، استفاده از سامانه‌های جایگزین، شدنی است اما نیازمند پشتیبانی سخت‌افزاری است. توسعه یک سرویس بومی نیز اقدامی مثبت خواهد بود، هرچند تحقق آن در بلند مدت امکان‌پذیر است و برای شرایط کنونی باید راهکارهای مکمل دیگری در نظر گرفت.
فینتو به عنوان نرم‌افزار حضور و غیاب مبتنی بر GPS در این مدت با چه چالش‌هایی مواجه شده است؟
اختلالات یکسان و سراسری نبوده‌اند؛ در برخی شهرها شدت بیشتری داشته و حتی در دستگاه‌های مختلف تفاوت‌هایی مشاهده شده است. با این حال، کاربران ما به‌ویژه در تهران با مشکلات جدی در کنترل تردد پرسنل روبه‌رو شدند. بسیاری از شرکت‌ها روش GPS را برای ثبت حضور و غیاب در موقعیت‌های مکانی مختلف انتخاب کرده‌اند و بروز اختلال موجب اخلال در فرآیندهای منابع انسانی و کاهش اعتماد به دقت سیستم شد. این مسئله یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی بود که در این مدت تجربه کردیم.
فینتو چه راه‌حل‌هایی برای رفع این مشکل در نظر گرفته است؟
از ابتدا تلاش کردیم سامانه حضور و غیاب را صرفا به GPS محدود نکنیم. به همین دلیل چند روش جایگزین طراحی شد که در زمان بروز اختلال به خوبی عمل کردند. اولین روش ثبت تردد از طریق وای‌فای بود که در مودم سازمان تعریف می‌شود و پرسنل در محدوده آن می‌توانند ورود و خروج خود را ثبت کنند. دومین روش نیز استفاده از دستگاه‌های حضور و غیاب بایومتریک است؛ این دستگاه‌ها به صورت آنلاین به فینتو متصل می‌شوند و اطلاعات تردد به طور مستقیم خوانده می‌شود.
این تنوع در روش‌های ثبت تردد موجب شد که حتی در زمان اختلال GPS، مشتریان بتوانند بدون توقف فرآیند مدیریت منابع انسانی را ادامه دهند. علاوه بر این، تیم پشتیبانی ما در این مدت همراه سازمان‌ها بود تا مشکلات سریع‌تر برطرف شود. در عین حال، همچنان در حال بررسی و طراحی راهکارهای جدید برای افزایش پایداری سیستم هستیم.
در شرایط کنونی، دولت چه اقداماتی می‌تواند برای رفع این مشکل انجام دهد؟
مدیریت این نوع اختلالات چندبعدی و نیازمند همکاری نهادهای مختلف خواهد بود. دولت می‌تواند با شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی دقیق‌تر کمک کند تا کسب‌وکارها برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند. همچنین، سرمایه‌گذاری بر زیرساخت‌های مکمل مانند شبکه‌های زمینی و همکاری با بخش خصوصی می‌تواند اثرات اختلال را کاهش دهد.
ما بر این باوریم که رویکرد تقابلی کارآمد نخواهد بود. بلکه اگر دولت، بخش خصوصی و استارتاپ‌ها در کنار یکدیگر راهکارهایی طراحی کنند، هم امنیت کشور حفظ می‌شود و هم اقتصاد دیجیتال آسیب کمتری خواهد دید. ما نیز در فینتو آماده‌ایم در این مسیر نقش خود را ایفا کنیم.
انتهای پیام
مرتبط با:
