کسب و کارها هنوز به دوران پیش از جنگ بازنگشته‌اند
زرین پال یکی از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت است که با افت شدید تراکنش کسب و کارها از طریق درگاه‌ها در دوران جنگ 12 روزه با مشکلاتی مواجه شد. اگرچه این شرکت هم اکنون با رهایی از این بحران در مسیر توسعه و اضافه کردن ویژگی‌های جدید به پلتفرم قرار گرفته است اما هنوز هم تراکنش‌های کسب و کارها در این پلتفرم به آمار دوران قبل از جنگ بازنگشته است.
مرتضی احمدی، منیجینگ دایرکتور شرکت زرین پال در گفتگوی اختصاصی با کاماپرس از شرایط ایجاد شده بحران جنگ و پس از آن برای زرین پال و سایر کسب و کارهای آنلاین سخن گفته است.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
لطفاً درباره وضعیت بازار درگاه‌های پرداخت توضیح دهید. بازار به کدام سمت حرکت کرده و با چه چالش‌هایی مواجه است؟ همچنین در مورد فضای کلی بازار از ابتدای سال تا پیش از جنگ صحبت کنید که چگونه بوده و پس از جنگ چه رویکردی داشته است؟
در حوزه درگاه‌های پرداخت، که می‌توان گفت صنعتی نسبتاً نوپا است، از زمانی که پرداخت‌یاری‌ها و درگاه‌های پرداخت اینترنتی رسمیت یافتند، قرار بود خلاقیتی در حوزه‌های مالی، به‌ویژه در پرداخت و تصفیه، ایجاد کنند. این خلاقیت در بسیاری موارد دیده شده و این شرکت‌ها موتور محرکی برای رفع کندی‌های موجود در سیستم‌های بانکی یا شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت بوده‌اند. از ابتدای سال، همان‌طور که اشاره کردید، ما سرویس‌های جدیدی را برنامه‌ریزی کرده بودیم. چه در زرین‌پال و چه در دیگر مجموعه‌ها، با توجه به رسالت خلاقیت و روحیه فین‌تکی و استارتاپی، هدفمان خلق ارزش بیشتر برای کسب‌وکارها و کاربران بوده است. برنامه‌هایی برای سرویس‌های جدید داشتیم که در ادامه درباره چشم‌انداز زرین‌پال و مسیر پیش رو توضیح خواهم داد.
در کل، روند کلی تا پیش از جنگ بسیار خوب بود. معمولاً هرساله در فروردین‌ماه، به دلیل تمرکز کسب‌وکارها در اسفند، افتی در تراکنش‌ها داریم، اما از اردیبهشت شاهد رشد ماه به ماه هستیم. داده‌های تاریخی نشان می‌دهد که شش‌ماهه دوم سال به دلیل مناسبت‌هایی مانند بلک‌فرایدی یا اعیاد، تراکنش‌ها افزایش می‌یابد. این رشد ماه به ماه ادامه داشت تا اینکه به جنگ رسیدیم، که چالش بزرگی نه‌تنها برای ما، بلکه برای همه کسب‌وکارها بود. ما به‌عنوان پلتفرمی که تراکنش‌های کسب‌وکارها را رصد می‌کنیم، شاهد افت شدید بودیم. تراکنش‌های ما حدود ۸۰ درصد کاهش یافت، که عددی بسیار قابل توجهی بود.
پس از جنگ، بر اساس برنامه تداوم کسب‌وکار که داشتیم، به سناریوهای مختلف پرداختیم. این جنگ از جنبه‌های مختلف، از جمله نیروی انسانی، بر کسب‌وکارها تأثیر گذاشت. خوشبختانه، به دلیل چابکی شرکت‌های استارتاپی، از همان روز اول جنگ، همکارانمان را به‌صورت دورکار سازمان‌دهی کردیم و تلاش کردیم از آن‌ها حمایت کنیم. اما از نظر کسب‌وکار، همان‌طور که گفتم، تراکنش‌ها به شدت کاهش یافت و این وضعیت تا پایان تیرماه ادامه داشت. از مردادماه، با کاهش ریسک حملات مجدد یا نگرانی‌های مردم، رشد دوباره آغاز شد و اکنون با شیب مشابه سال‌های گذشته پیش می‌رویم، هرچند حجم تراکنش‌ها پس از جنگ به سطح روزهای قبل از بحران نرسیده است.
گزارش‌های اخیر شرکت‌های فعال در حوزه فروشگاهی و خرده‌فروشی نشان می‌دهد رفتار خرید مردم محتاطانه‌تر شده و به سمت کالاهای لوکس یا برندهای خاص نمی‌روند. آن‌ها به اندازه نیازشان خرید می‌کنند، که این موضوع رشد بازار را نسبت به سال‌های گذشته کند کرده است. طبق آخرین گزارش شاپرک هم حدود ۹۲ درصد تراکنش‌ها در فضای آفلاین از طریق دستگاه‌های پوز و تنها حدود ۸ درصد در فضای آنلاین از طریق IPGها انجام می‌شود. این نسبت هر سال کمی به نفع آنلاین افزایش می‌یابد، اما همچنان بازار آفلاین غالب است. پس از جنگ، شیب رشد به دلیل رفتار محتاطانه مردم کندتر شده است.
یک موشک هم به ساختمانی در نزدیکی دفتر شما اصابت کرد. چه حسی داشتید؟
درباره آن حادثه جنگ، زمانی که موشکی نزدیک ساختمان ما اصابت کرد، ساعت سه و نیم صبح آخرین شب جنگ بود و حملات شدید همه را بیدار نگه داشته بود. در گروه داخلی شرکت، یکی از همکاران ویدیویی از دوربین مداربسته فرستاد که نشان می‌داد پنجره‌ها شکسته و میزها آسیب دیده‌اند. خوشبختانه، به دلیل فاصله با ساختمان تخریب‌شده، خسارت ما کمتر بود، اما شرکت‌های فین‌تکی اطراف، از جمله بانک خاورمیانه، سداد و بانک کارآفرین، آسیب بیشتری دیدند.
با توجه به شیب رشدی که اشاره کردید، چقدر آمادگی زیرساختی برای این افزایش وجود دارد؟
از نظر زیرساختی و دیتاسنتر، توانمندی داخلی خوبی داریم، اما ضعف اصلی در برنامه‌ریزی است. تجربه جنگ اخیر نشان داد که در برنامه تداوم کسب‌وکار یا BCP و پیش‌بینی ریسک‌ها ضعف داریم. در بیشتر نقاط دنیا، برای سناریوهای مختلف از قبل برنامه‌ریزی می‌کنند، اما ما معمولاً پس از بحران به فکر راهکار می‌افتیم. در صورتیکه همه این موارد و بحران‌ها دارای دستورالعمل‌های از پیش نوشته شده است. وگرنه ما در زمینه سخت افزار، تکنولوژی و نیروی انسانی مشکل خاصی نداریم. بحران جنگ 12 روزه نیز نشان داد که مشکل اصلی ما در تمرکزگرایی است. برای نمونه، اگر سرورهای یک شرکت در یک مکان باشند و حادثه‌ای رخ دهد، آسیب‌پذیر می‌شوند. این نقطه‌ضعف در جنگ اخیر برجسته شد. خوشبختانه، این بحران یادگیری‌هایی به همراه داشت و همین از نکات مثبت قضیه بود.
یعنی الان کارهایی به این منظور در زرین پال انجام شده است؟
بله. ما برنامه BCP خود را تدوین کردیم. مدیران واحدهای زیرساخت، امور مشتریان و حقوقی با هم برنامه‌ریزی کردند و اکنون آمادگی ما برای سناریوهای مختلف بیشتر است. حتی زیرساخت‌هایمان را به‌روزرسانی کردیم، زیرا خطر جدی بود. خوشبختانه درگاه پرداخت ما مشکلی نداشت، اما می‌توانست آسیب ببیند و مشکل ایجاد شود.
پیش‌بینی شما از بازار در نیمه دوم سال چیست؟
امیدوارم شرایط خوب باشد، اما با توجه به محدودیت داده‌ها در تحلیل مسائل سیاسی، ما سه سناریو برای BCP تا پایان سال تدوین کردیم. ۶۰ درصد احتمال ادامه وضعیت نه جنگ نه صلح، که فضایی پر از ابهام است و مردم را محتاط می‌کند. ۳۰ درصد احتمال جنگ، که نیاز به اقدامات متفاوتی دارد و ۱۰ درصد احتمال توافق. این درصدها پیش‌بینی ما بوده و بر اساس تحلیل نخبگان اقتصادی و سیاسی آماده شده است. این فضا به احتمال زیاد ادامه خواهد داشت اما بدون شک به اقتصاد، به‌ویژه اقتصاد دیجیتال، ضربه می‌زند.
بحران فقط به شرایط بیرونی محدود نمی‌شود. ما در داخل هم بحران‌ها و محدودیت‌های بسیاری داریم. برای نمونه، محدودیت‌هایی مانند فیلترینگ و مشکلات شبکه‌های اجتماعی، شرایط را سخت‌تر می‌کند.این در حالیست که ما باید فضای داخلی را بهتره کرده و شرایط را برای فعالیت کسب و کارها و بهبود اقتصاد تسهیل کنیم. وقتی یک ریسک بیرونی داریم نباید ریسک‌های داخلی را هم خودمان ایجاد کنیم. اما متاسفانه این ریسک‌های داخلی ایجاد می‌شوند و شرایط را سخت‌تر می‌کنند.
برخی مدیران معتقدند در این شرایط باید فقط به بقا فکر کرد، اما برخی دیگر اعتقاد دارند که باید تیم را تهاجمی چیده و به توسعه هر چه بیشتر فکر کرد. تفکر شما در زرین پال چگونه است؟ آیا برنامه‌ای برای توسعه کسب و کارتان دارید؟
ما در زرین‌پال، به توسعه نیز اهمیت می‌دهیم و جلسات زیادی با مدیران ارشد در این زمینه داشته‌ایم. سبد توسعه‌ای ما در این زمینه یک سبد ترکیبی است. در پاییز، سرویس بانکداری باز را به عنوان یکی از محصولات اصلی توسعه‌ای لانچ کردیم و پروژه‌ای با اسنپ برای تصفیه آنی با رانندگان داریم. اتفاقا در آذرماه، رویدادی برای رونمایی از این محصول خواهیم داشت. محصولات جدید دیگری نیز داریم که همچنان روی آن‌ها کار می‌کنیم.
البته ما در کنار توسعه، به حفظ وضعیت موجود و بهبود آن نیز توجه داریم. من به شخصه اعتقاد دارم که توقف در وضعیت فعلی باعث رشد نمی‌شود. با وجود شرایط نه جنگ نه صلح، تارگت‌های بلندپروازانه ابتدای سال را اصلاح کردیم، اما همچنان فرصت‌هایی در بازار می‌بینیم. با ارائه سرویس‌های خوب، می‌توانیم بازار را حفظ و حتی رشد دهیم.
درباره تراکنش‌ها که معمولا رصد می‌کنید، با توجه به افت شدید پس از جنگ، کدام کسب‌وکارها در حین جنگ یا بعد از آن عملکرد بهتری داشتند؟ و یا اینکه کدام کسب و کارها سریعتر به آمار دوران قبل از جنگ برگشتند؟
در زمان جنگ، کسب‌وکارهای سرگرمی مانند بازی‌ها و پلتفرم‌های ویدئویی مانند فیلیمو و آپارات، رشد بهتری داشتند و حتی میزان تراکنش آن‌ها در روزهای جنگ بیشتر هم شده بود. چراکه مردم برای سرگرمی به این پلتفرم‌ها روی آورده بودند. اما پس از جنگ، بر اساس داده‌های ما، کسب‌وکارها هنوز به شرایط پیش از جنگ نرسیده‌اند. این موضوع دوسویه است. رفتار محتاطانه مردم و مشکلات تامین مالی کسب‌وکارها این روند را کند کرده است. احتمالاً در بلک‌فرایدی امسال، تفاوت با سال‌های گذشته با توجه به تخفیف‌هایی که برنامه‌ریزی شده است، مشهود خواهد بود. در کل آمار ما نشان می‌دهد که هیچ یک از کسب و کارهایی که افت شدیدی در دوران جنگ داشتند، هنوز نتوانسته‌اند به آمار تراکنش‌های پیش از جنگ خود برسند.
و سخن پایانی؟
امیدوارم همه کسب‌وکارها، چه در اقتصاد دیجیتال و چه در سایر حوزه‌ها، با برنامه‌ریزی درست بقا یابند و حتی توسعه پیدا کنند. هرچند برای گذر از این شرایط باید محتاط هم باشند. باید در اکوسیستم به فکر همدیگر هم باشیم. در بحران‌ها، آدم‌ها به هم نزدیک‌تر می‌شوند و امیدوارم این در اکوسیستم ما نیز رخ دهد. در زرین‌پال، شعارمان این بوده است که در کنار کسب و کارها هستیم و هدفمان توانمندسازی آن‌ها است. ما در ۱۰ تا ۱۲ سال اخیر، با کسب‌وکارهای کوچک و متوسط همکاری کرده‌ایم و اکنون به کسب‌وکارهای بزرگ نیز سرویس می‌دهیم. خود را شریک فین‌تکی کسب‌وکارها می‌دانیم که دغدغه‌های مالی آن‌ها را کاهش می‌دهد. امیدوارم با همکاری و یادگیری از این بحران، دیگر از یک سوراخ دوبار گزیده نشویم. در نهایت، امیدوارم قانون‌گذاران انعطاف بیشتری نشان دهند و از کسب‌وکارهایی که در این شرایط سخت کارآفرینی می‌کنند و گردش مالی و لجستیکی را تسهیل می‌کنند، حمایت کنند تا این کسب و کارها رشد یابند، نه اینکه مانع رشد آن‌ها شوند.
انتهای پیام
مرتبط با:
