یارانه بنزین برای تمام ایرانیان و افشای پشت پرده مخالفت دولت با این طرح

روزنامه فرهیختگان در گزارشی تفصیلی ابعاد گوناگون طرحی که آبان ماه 98 به اجرا درآمد و طی آن قیمت بنزین افزایش 3 برابری یافت را بررسی کرده و در این گزارش به نکات قابل تاملی همچون علت مخالفت دولت با ارائه یارانه بنزین به تمام ایرانیان نیز پرداخته شده است.

به گزارش کاماپرس،  دولت و مجلس این روزها سخت در تکاپوی ارائه یارانه جدید به اقشار نیازمند هستند و کار به جایی رسیده که دولت از طرح یارانه 100 هزار تومانی خبر می دهد و مجلس بر طبل یارانه 120 هزار تومانی می کوبد. جالب اینجاست که هر دو قوه مققنه و مجریه نیز طرح یکدیگر را با نقدی یکسان مواجه کرده اند و یارانه های مذکور را فاقد پیش بینی منابع می دانند.

در این شرایط بازخوانی و بررسی پرونده یک یارانه دیگر که از سال گذشته به عنوان یارانه معیشتی با گران شدن بنزین به یارانه فراگیر 45 هزار و 500 تومانی افزوده شد، دربرگیرنده نکات قابل تاملی است. این بازخوانی و بررسی را مرتضی عبدالحسینی در روزنامه فرهیختگان در گزارشی با تیتر «وقتی بدترین سناریو انتخاب شد» منتشر کرده است.

گرانی 3 برابری بنزین؛ یکی از فاجعه بارترین جراحی های اقتصاد ایران

در این گزارش ادعا شده است که طرح افزایش قیمت بنزین – منظور همان افزایش 3 برابری قیمت بنزین از 1000 تومان به 3000 تومان و در نظر گرفتن سهیمه 60 لیتری بنزین برای مالکان خودروهای سواری به قیمت 1500 تومان است –  در دولت روحانی یکی از فاجعه‌بارترین جراحی‌های اقتصادی اجراشده در کشور بوده که عایدی جز کاهش اعتماد عمومی به سیاستگذار را نداشته است.

این گزارش به تفصیل به ابعاد مختلف این طرح پرداخته و از جمله در بخشی از این گزارش آمده است؛ طبق آمارهای موجود درمناطق شهری به ‌طور میانگین 53 درصد خانوارها دارای حداقل یک خودرو و 47 درصد مابقی فاقد حداقل یک خودرو هستند.

درمناطق روستایی نیز میانگین برخورداری خانوارهای روستایی از خودروی شخصی کمتر از 33 درصد بوده است.

بر این اساس این آمارها نشان می دهد که منفعت بیش از 70 درصد حمایت‌های یارانه‌ای بنزین و عدم واقعی‌سازی قیمت آن به جیب ثروتمندان و دهک‌های متوسط می‌رود.

اجرای یک تصمیم درست به فاجعه بارترین شکل ممکن!

در بخش دیگری از این گزارش می خوانیم: … می‌توان عنوان کرد دولت بدون درنظر گرفتن موارد زیر، تصمیم درست اقتصادی را به فاجعه‌بارترین نوع ممکن اجرا کرد که عمده هزینه آن را طبقات پایین دادند:

1. سهمیه‌بندی بنزین و تعلق گرفتن 60 لیتر بنزین به‌طور ماهیانه به هر فرد دارای خودرو بی‌عدالتی بزرگی در حق 15 میلیون خانوار ایرانی فاقد خودرو است. براساس داده‌های هزینه-درآمد سال 1398 مرکز آمار ایران، طی سال گذشته از تعداد 29 میلیون و 673 هزار خانوار کشور، به‌طور میانگین 48 درصد خانوارهای کشور یا 14میلیون و 241 هزار خانوار دارای حداقل یک خودرو و 15 میلیون و 432 هزار خانوار هم فاقد خودرو بوده‌اند.

2. کاهش یارانه پنهان بنزین بدون مهار هزینه‌های حمل‌ونقل عمومی که عمدتا مورد استفاده طبقات پایین است و همچنین بدون گسترش کمیت و کیفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور ممکن است حتی هدف «کاهش مصرف» را نیز بعد از مدتی با چالش مواجه کند.

3. ایرادهای بسیار طرح دولت در نحوه اجرای طرح منجربه حوادثی شد که تورم در ماه‌های آینده آن، نه‌تنها با تکیه بر افزایش قیمت بنزین، بلکه با بروز نااطمینانی بسیار و عدم کنترل انتظارات تورمی بیشتر از حد معقول بود.

نقد یارانه معیشتی دولت بعد از گرانی 3 برابری بنزین

مرتضی عبدالحسینی در بخش دیگری از این گزارش به یارانه معیشتی دولت بعد از افزایش سه برابری بنزین پرداخته و چنین نوشته است: افزایش نرخ بنزین  منجر شد تا دولت درصدد بازگرداندن یارانه حذف‌شده از این انرژی به اقشار کم‌درآمد باشد.

بر اساس این طرح که با نام «بسته حمایت معیشتی» کلید خورد، دولت مقرر کرد مبلغ 31 هزار میلیارد تومان را طی یک‌سال به حساب ۱۸ میلیون خانوار ایرانی واریز کند.

در ابتدا ادعا شده بود کار برای شناسایی 60 میلیون نفر توسط بانک اطلاعاتی وزارت رفاه آغاز شده و شماره حساب این افراد دراختیار سازمان برنامه‌وبودجه قرار گرفته است، اما بلافاصله مشخص شد که نه‌تنها شناسایی جامعه هدف برای اجرای سیاست‌های حمایتی انجام نشده، بلکه فاکتور‌های مناسبی برای آن درنظر گرفته نشده است.

ارائه یارانه بنزین به تمام ایرانیان در تضاد با منافع اقشار ثروتمند طرفدار دولت

نکته قابل تامل دیگر در این گزارش جذاب، نحوه برخورد دولت با پیشنهاد ارائه یارانه بنزین به تمام اقشار جامعه – چه دارندگان خودرو و چه افراد فاقد خودرو – است. در این گزارش ادعا شده است که علت اصلی مخالفت دولت با این طرح مخالفت وزیر نفت بوده که اجرای این طرح را مخالف منافع قشر ثروتمند و شهری دانسته و گفته است چنین طرحی طرفداران دولت – که همان اقشارمتوسط به بالا هستند-  را از دولت دور کرده و حتی آنها را ترغیب به شورش می کند.

توضیحاتی که در این گزارش در این باره داده شده به اختصار این شرح است؛ … اختصاص سهمیه و یارانه بنزین تنها به خانوار‌های دارای خودرو و درنظر نگرفتن حدود 15 میلیون خانوار فاقد خودرو که عمدتا از اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه هستند، بی‌عدالتی بزرگی است. برای حل این معضل، تاکنون راهکارهای متعددی پیشنهاد شده است اما به‌دلایل مختلف، یکی از مخالفان آن خود دولت بوده است.

یکی از این طرح‌ها، طرحی است که در بهمن 97 از سوی اندیشکده حکمرانی شریف مطرح شد و در آن پیشنهاد تخصیص سهمیه سوخت به همه افراد جامعه (کد ملی) و تشکیل بازار ثانویه برای مبادله آن بود. این طرح اخیرا نیز در مجلس یازدهم از سوی نمایندگان مطرح شده اما بازهم به‌نظر می‌رسد دولت یکی از مخالفان طرح باشد.

افشای علت مخالفت وزیر کهنه کار کابینه با طرح یارانه ای بنزین

مخالفت دولت با این طرح تا جایی است که براساس آنچه علی مروی، مدیر اندیشکده شریف و صادق الحسینی از اقتصاددانان نزدیک به دولت اخیرا افشا کرده‌اند، زمانی که آنان طرح مذکور را در جلسه وزرای دولت روحانی مطرح کرده‌اند، بیژن نامدارزنگنه، وزیر نفت با اجرای طرح بازار متشکل انرژی و اختصاص سهمیه بنزین به همه افراد جامعه مخالفت و آن را رد کرده است.

به گفته این دو اقتصاددان، در آن جلسه که در شهریور 97 برگزار شده بود، مخالفت وزیر نفت به‌علت این بوده که این طرح به ضرر قشر ثروتمند و شهری است. مروی در این زمینه می‌گوید که استدلال بیژن زنگنه و دیگران این بود که طرح شما (بازار متشکل انرژی) یک بازتوزیع یارانه به نفع طبقات پایین هست، درحالی‌که پایگاه اجتماعی دولت طبقات متوسط به بالا هستند.  استدلال دیگرشان این بوده که درصورت اجرای طرح شما؛ این دهک‌های متوسط به بالا هستند که می‌آیند شورش می‌کنند؛ چراکه تریبون دست آنهاست.