چالش بلاتکلیفی گریبانگیر کسبوکارهاست
آیندهپژوهی، همگام شدن با تکنولوژیهای روز دنیا و حرکت بر لبه تکنولوژی از جمله تدابیری است که میتواند باعث موفقیت و بقای برندها و کسبوکارهای ایرانی در سالهای آینده شود. همگام شدن رگولاتوریها و حاکمیت با کسبوکارها در این زمینه و فراهم کردن زیرساختها برای همه نیز دارای اهمیت خواهد بود.
حسین قریب گرکانی، مدیرعامل سیتکس در گفتوگوی اختصاصی با کاماپرس از فعالیتهای این شرکت در حوزه تکنولوژی و آینده ایران در این زمینه سخن گفته است.
برای مشاهده جدیدترین اخبار کسب و کار کاماپرس را در اینستاگرام دنبال کنید.
سیتکس چگونه شکل گرفت و شما چه نیاز یا دغدغهای را در بازار دیدید که تصمیم به راهاندازی سیتکس گرفتید؟
ایده اولیه سیتکس با فعالیت فعلی تا حدی متفاوت است اما تلاش شده تا مفهوم اصلی حفظ شود. جمعی از جوانان فارغالتحصیل دانشگاه تهران، از جمله مهندس میزانی، تصمیم گرفتند فضایی برای اتوماسیون نیازهای موجود در آن مقطع ایجاد کنند. این ایده بهویژه با فضای موجود در حوزه اتوماسیون در دانشگاه و کسبوکارها جدیتر شد و شکلگیری شرکت نیز از همین نقطه آغاز شد. در ادامه مسیر، فناوری بهعنوان محور اصلی فعالیتها قرار گرفت تا تحولات جهانی نادیده گرفته نشود و صرفاً محدود به این نباشد که ما چه کاری انجام میدهیم یا کسبوکارمان چیست.
در همین مسیر، حتی در مقاطعی که کشور با نیازهای کلان مواجه بود، مانند مکانیزمهای عمومی نظیر انتخابات هم ما وارد عمل شدیم. بهعنوان نمونهدر سال ۱۳۸۶، در حالی که هوش مصنوعی هنوز بهعنوان یک ترند مطرح نبود، ما توانستیم با استفاده از فناوریهای OCR و ICR، دقت تشخیص دستنوشته فارسی را به حدود ۹۷ درصد برسانیم و این فناوری با موفقیت در انتخابات مجلس همان سال بهکار گرفته شد. پس از آن نیز، همراستا با ترندهای جهانی، به حوزههایی مانند بلاکچین و ارزهای دیجیتال ورود کردیم و در این زمینه نیز جزو اولینها بودیم و فعالیتهای موفقی انجام دادیم. امروز نیز هوش مصنوعی برای ما اهمیت بالایی دارد و در حال توسعه فناوریهای خود در این حوزه هستیم.
در حوزه بلاکچین چه فعالیتهایی انجام دادید؟
در حوزه بلاکچین، مجموعه ما صرفاً به یک بخش محدود نشد. فعالیت ما فقط اکسچنج و یا ماینینگ نبود. از همان ابتدا تلاش کردیم ابعاد مختلف این حوزه را بررسی کنیم. از اینکه فارم چیست، چگونه میتوان یک فارم ایجاد کرد و چگونه میتوان بیتکوین را استخراج کرد. بیتکوین، فارغ از اینکه بهعنوان پول یا هر مفهوم مالی دیگری شناخته شود، یک جریان جدید ایجاد کرد و آن، امکان انتقال ارزش بدون استفاده از مکانیزمهای بانکی و دولتی است. این مفهوم برای ما بسیار جذاب و در عین حال نیازمند تبیین و کار فراوان بود. بستر بلاکچین با حذف مرزها و ایجاد یک پایگاه داده عمومی، غیرمتمرکز و توزیعشده، عملاً یک انقلاب در حوزه فناوری به شمار میآید. ما در آن مقطع در حوزه ماینینگ، اکسچنج، نرمافزارهای مبتنی بر بلاکچین و همچنین آموزش، فعالیتهای متعددی انجام دادیم و به یک بخش خاص اکتفا نکردیم.
در حوزه هوش مصنوعی در حال حاضر سیتکس شاهد چه اتفاقاتی است؟
در حوزه هوش مصنوعی نیز امروز با پدیدهای مواجه هستیم که هنوز نوپا است، بهویژه در کشور ما که نگاه به هوش مصنوعی تا حدی محدود و بعضاً به ابزارهای ساده مانند چت جیپیتی خلاصه شده است. در حالی که مهمترین موضوع در هوش مصنوعی، میزان و نحوه استفاده از دادههای کلان است. ما هوش مصنوعی را به خدمت میگیریم تا کسبوکارها و حوزههای مالی بتوانند از بیگدیتاها استخراجهای متناسب با نیاز خود داشته باشند. نمونه بارز این رویکرد را میتوان در کسبوکارهایی مانند کسبوکارهای به وجود آمده توسط جف بزوس دید که با تحلیل دادههای کلان توانسته به موفقیتهای بزرگ دست یابد. آنچه میتواند نجاتبخش کسبوکارها باشد، این است که هوش مصنوعی را در خدمت خود بگیرند، نه اینکه خود به ابزاری در خدمت هوش مصنوعی تبدیل شوند. متأسفانه گاهی این مرز جابهجا میشود. کاری که ما امروز انجام میدهیم، کمک به مکانیزمهای مالی است تا بتوانند متناسب با نیاز خود از دادههای کلان استخراج انجام دهد.
واقعا زیرساختهای لازم در ایران برای چنین اتفاق بزرگی وجود دارد؟
واقعیت این است که زیرساختها تا حدی وجود دارد و میتوان چنین فرآیندهایی را اجرا کرد، اما چالش اصلی این است که این زیرساختها در اختیار چه کسانی قرار میگیرد و با چه شرایطی. نمونه بارز آن اینترنت طبقاتی یا سیمکارتهای سفید است که دیدیم. ایجاد یا استفاده از زیرساخت اختصاصی نیز بسیار چالشبرانگیز و پرهزینه است و همه توان ورود به این مسیر را ندارند. در عین حال، این حوزه بهویژه در فضای کسبوکار نیازمند بهروزرسانی مداوم است و این کار عمدتاً بر عهده جوانان، استارتاپها و کسبوکارهای نوپا است. این نهالهای نوپا باید حمایت شوند تا به درختانی تنومند تبدیل شوند. متأسفانه در بسیاری موارد، زیرساختهای لازم در اختیار آنها قرار ندارد. امیدوارم با کمک کسبوکارهای باسابقهتر و نقشآفرینی رسانههایی مانند شما، این حلقهها به یکدیگر متصل شوند تا سیستمهای نوپا بتوانند وارد چرخه پاسخگویی به نیازهای واقعی کشور شوند.
نقش رگولاتوری را در این فرآیند چگونه میبینید؟
متأسفانه در حال حاضر بیشتر شاهد موانع هستیم. رگولیشن در اصل باید برای ایجاد نظم و کاهش ریسکها وارد شود. در دنیا نیز همواره درباره فناوریهای نو، از اینترنت گرفته تا ماهواره، بحثهای موافق و مخالف وجود داشته و همه میدانند که این ابزارها مانند یک چاقوی دولبه هستند. نقش رگولاتور این است که فضایی ایجاد کند تا ترسها و خطرها مدیریت شود و جامعه بتواند بهتدریج از این فناوریها استفاده کند. تجربه جهانی نشان میدهد که استفاده از سندباکسها و فضاهای آزمایشی، راهکار مناسبی است تا فناوریها در مقیاس کوچک آزموده شده و پس از بلوغ، وارد بستر عمومی جامعه شوند. متأسفانه این فضا در کشور ما رسمیت کافی ندارد و معمولاً اولین واکنش، ممنوعیت و محدودسازی است. در حالی که نیاز همچنان وجود دارد و نتیجه این رویکرد، انتقال فعالیتها به لایههای زیرزمینی، غیررسمی و پرریسکتر است. رگولاتور اگر در جایگاه صحیح خود قرار گیرد و چارچوبی ایجاد کند که نه ترس بیافریند و نه ریسکهای جدی برای حاکمیت داشته باشد، میتواند به بلوغ تدریجی این فناوریها کمک کند.
در طول فعالیت خود در چند دهه گذشته مطمئنا چالشهای زیاد را پشت سر گذاشتهاید. امروز مهمترین چالش پیش روی شما چیست؟
باید بگویم بلاتکلیفی بزرگترین چالش است. چه شرایط خوب باشد و چه بد، اگر تکلیف روشن باشد، کسبوکار میتواند خود را با آن تطبیق دهد. برای نمونه حتی اگر همین الان بگویند که دلار 150 یا 200 هزار تومان شده و 10 سال در همین مبلغ باقی خواهد ماند، بهتر از وضعیت بلاتکلیفی کنونی است. اما بلاتکلیفی در حوزه زیرساخت، نوع برخورد با کسبوکار و آینده تصمیمات، بزرگترین مانع بهویژه در فناوریهای نوین است. این ابهام باعث میشود کسبوکارها نتوانند درباره توسعه یا توقف فعالیت تصمیم بگیرند.
آیا برنامهای برای توسعه سیتکس دارید؟
قطعا برنامههای توسعهای زیادی در سیتکس در مرحله اجرا قرار دارد. ما آموختهایم که همواره با فناوریهای نوین همراه باشیم. سرعت تغییرات امروز بهقدری بالا است که بازههای زمانی بهروزرسانی از سالها و ماهها به ساعتها کاهش یافته است. مجموعههایی مانند سیتکس که از ابتدا با این نگاه رشد کردهاند، چالشها را در این زمینه بهتر مدیریت میکنند و همیشه به دنبال توسعه بدون وقفه هستند.
هوش مصنوعی هم بدون شک در این زمینه کمک کرده است؟
هوش مصنوعی نیز بهشدت سرعت این فرآیندها را افزایش داده است. اگر این تحولات جدی گرفته نشود، کسبوکارها ناگهان غافلگیر خواهند شد. اگر به دادههای کلان نگاه کنیم، متوجه میشویم که الان دنیا و جامعه ما به کدام سمت حرکت میکنند. مهم این است که شما نتیجه درست را از این دادهها استحراج کرده و بر اساس آن حرکت کنید. نمونههای بارز آن، برندهای بزرگی مانند نوکیا، زیراکس و کداک هستند که به دلیل همراه نشدن با تغییرات، از صحنه رقابت خارج شدند. ما که نمیتوانیم از این برندها بزرگتر باشیم. بزرگی یا قدمت برند، تضمین بقا نیست؛ یک کسبوکار اگر نتواند خود را با نیازهای آینده تطبیق دهد، آسیب خواهد دید.
اگر به ۲۵ سال قبل بازگردید، باز هم همین مسیر را برای کسبوکار انتخاب میکنید؟
حتما این کار را میکنم. چرا که ما مسیر ثابتی را طی نکردهایم و همواره تلاش کردهایم بر لبه فناوری حرکت کنیم. آنچه در هر کسبوکار اهمیت دارد، نگاه آیندهپژوهانه است. اینکه از آینده به امروز نگاه کنیم و ببینیم جهان و جامعه به چه سمتی حرکت میکند. این نگاه کمک میکند غافلگیری به حداقل برسد و مسیر رشد بهینهتر شود.
و نکتهای که مایلید در انتهای گفتوگو به آن تاکید کنید چیست؟
نکتهای که دوست دارم اضافه کنم این است که ما بیش از آنکه نگران مقیاس جغرافیایی کشور باشیم، باید نگران سرمایه انسانی خود باشیم. مقیاس جغرافیایی مهم است اما جوانان و نخبگان، مقیاس واقعی این کشور هستند. متأسفانه با برخی بدسلیقگیها، بذر ناامیدی در جامعه پاشیده میشود و خروج نخبگان شتاب میگیرد. کلمات و گفتمانها در سطوح کلان به ویژه در سخنان رئیس جمهور، تأثیرات عمیقی بر ذهن خانوادهها و جوانان دارد. اینکه مثلا بگوییم تهران باید تخلیه شود یک حرف ساده است اما برای بسیاری از افراد ناامیدی ایجاد میکند. آمار مهاجرت نخبگان در سالهای اخیر نگرانکننده است و این موضوع برای من، بهعنوان فردی فعال در حوزه کسبوکار، مایه اندوه جدی است. نه فقط کشورهای اروپایی بلکه کشورهای همسایه مانند ارمنستان هم این روزها فرش قرمز پیش پای جوانان و نخبههای ما پهن کردهاند. من خودم در این سالها تلاش کردهام تا در حد خودم و کسبوکارم با این سیل مهاجرت نخبگان مبارزه کنم اما آماری که در چند سال اخیر منتشر شده است، وحشتناک است. در واقع، با خروج این عزیزان، بخشی از پیکره این کشور از دست میرود و لازم است نسبت به این موضوع حساسیت و مراقبت بیشتری وجود داشته باشد.
انتهای پیام
مرتبط با:
