کتاب «انقلاب تصورناپذیر در ایران» حاصل پژوهشی است که چارلز کورزمن استاد جامعه‌شناسی دانشگاه کارولینای شمالی آمریکا در مورد عوامل شکل‌دهنده انقلاب 1357 ایران انجام داده است.
به گزارش کاماپرس، کورزمن در صفحه‌های ابتدایی کتاب به یادداشتی اشاره می‌کند که ویلیام سالیوان در تاریخ 18 آبان 1357 با عنوان «تصور تصورناپذیر» نوشت و برای دولت متبوعش فرستاد. او در این یادداشت دولت کارتر را به بررسی گزینه‌هایی در مورد ایران تشویق کرد که تا آن زمان از ذهن دور مانده بودند. تحلیل سالیوان در این یادداشت چنان دور از انتظار بود که کارتر تصمیم گرفت، سفیر آمریکا در تهران را عوض کند.
علاوه بر سالیوان، یکی از کنسول‌های آمریکا نیز در همان ماهِ آبان گزارشی از سرپیچی نظامیان در تبریز تهیه کرد. دولتمردان آمریکا در مقابل این گزارش نیز بی‌تفاوت بودند و آن را یک شایعه‌پراکنی دانستند. اما برخلاف همه این انکارها و نادیده گرفتن‌ها، جامعه ایران در حال یک تحول بنیادین بود و شدت کنش‌ها و واکنش‌ها چنان شدید بود که طی چندماه طومار رژیم پهلوی و سلطنت 37 سالۀ محمدرضا شاه پیچیده شد.
کورزمن که برای تهیه این پژوهش به گفتگو با حدود 80 ایرانی پرداخته و حتی به دلیل عدم امکان سفر به ایران، برای مصاحبه با ایرانی‌ها راهی ترکیه شده، در این کتاب به نقش ارتش، اعتصاب های کارگری، دانشجویان، دانش‌آموزان و نخبگان، مذهب تشیع و شبکه مساجد در شکل‌گیری انقلاب ایران می‌پردازد.
او در بخشی از کتاب به ایدئولوژی شیعی اشاره می‌کند و آن را بستری مناسب و معنابخش برای فعالیت‌های انقلابی عنوان می‌کند. او ارتباطی قوی بین شیعه‌گری و شور و شوق انقلابی می‌یابد و با تاکید بر پژوهش‌های محققان روسی و غربی می‌نویسد: اسلام شیعی، مذهب اعتراض است و با ایدئولوژی و سمبولیسمی همراه شده است که برای اعتراض و مخالفت بسیار مناسب است.
ایده اصلی کتاب این است که در تحلیل انقلاب 1357 ایران نباید تنها به تبیین‌هایی بسنده کرد که علت این واقعه بزرگ و تصورناپذیر را فقط از یک چشم‌انداز اقتصادی یا سیاسی یا نظامی و یا حتی فرهنگی مورد بررسی قرار می‌دهند. کورزمن تاکید می‌کند که معترضان بالقوه به شدت از تصوراتی که از سایر معترضان بالقوه دارند، تاثیر می‌پذیرند. به نظر او کسانی که در حرکت‌های اعتراضی شرکت می‌کنند، کنشگرانی عقلانی هستند که هزینه‌ها و فایده‌های حرکت اعتراضی‌شان را محاسبه می‌کنند. بنابراین فرصت‌ها و شرایطی در ایران 1357 وجود داشته که هزینه‌های حضور در جریان انقلاب به مراتب کمتر از فایده‌های آن بوده است.
کتاب انقلاب تصورناپذیر در ایران، سال 1397 برای اولین بار توسط محمد ملاعباسی ترجمه و توسط انتشارات ترجمان علوم انسانی چاپ شد. این کتاب طی سال 1398 دو بار دیگر نیز تجدیدچاپ شد. از این انتشارات، یک کتاب دیگر نیز در مورد انقلاب سال 1357 ایران به نام «روزهای انقلاب» به قلم مری هگلند، پژوهش زن آمریکایی، منتشر شده است.
انتهای پیام
مرتبط با :
نشر ترجمان علوم انسانی
